2023-02-27 22:42:31 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
२४
भल्लटशतकम्
यहां अप्रस्तुतवाच्य बकहंसवृत्तान्त से प्रस्तुतव्यङ्ग्य अधम साधुपुरुष
वृत्तान्त की समान गुणों के आधार पर प्रतीति होने से सादृश्यनिबन्धना
अप्रस्तुतप्रशंसा है।
That skill of separating milk from water, those (sweet) talks,
that charming gait of soft steps, leave talks of these things. I
will regard you as a swan if you only let your shoulders come
down and sit quiet.
पथि निपतितां शून्ये दृष्ट्वा निरावरणाननां
नवदधिघटीं गर्वोन्नद्धः
निजसमुचितास्तास्ताश्चेष्टा विकारशताकुलो
समुद्धुरकन्धरः ।
यदि न कुरुते काकः कारणः कदा नु करिष्यति ॥ २१ ॥
शून्ये पथि निपतितां निरावरणाननां नवदधिघटीं दृष्ट्वा विकार-
शताकुलः (अतएव) गर्वोन्नद्धः समुद्भुरकन्धरः कारणः काकः निज-
समुचिताः ताः ताः चेष्टाः यदि (ना) न कुरुते (तहि ) कदा नु
करिष्यति ?
• यस्त्वप्रयासेन स्वयमेव दैवादुपनतां निनियन्त्रणां वृषस्यन्तीमुत्तमाङ्गनामा-
त्मचापलेन समुपेक्षते तं प्रत्याह-पथि निपतितामिति । शून्ये निर्मनुष्ये पथि निप-
तितां भ्रष्टामुपनतां निरावरणाननां विवृतमुखीं मुखावरणहीनाम् । नवदधि-
घटीम् नवशब्देन प्राप्तयौवनामिति व्यनक्ति । एवम्भूतां दृष्ट्वा पा
ममोपनीतेति गर्वेगोन्नद्ध आध्मातः समुद्धतकन्धरः समुत्थापितः पश्चाद् भूत्वा
निजसमुचितव्यापारसम्पन्नश्च भूत्वा यदि न कुरुते । कारण एकदृक् अनवसर
वेदी वा । काको बलिभोजकः क्षुद्रो वा कदा कस्मिन् काले पुनः करिष्यति ?
• सौ सौ विकारों (लोभों अथवा वासनाओं से व्याकुल हुआ (इसीलिए) अभिमान
सूनी राह पर गिरी पड़ी खुले मुँह वाली ताज़े दही की मटकी को देखकर
से फूला, गर्दन को ऊँचा उठाने वाला काना
कौने स्वभाव
)
उन उन क्रियाओं को यदि (ब) नहीं करेगा (तो फिर बताइए) कब करेगा ?
के
अनुरूप
1.
2. ह, क, म; काणः काकः क
CC-0 Shashi Shekhar Toshkhani Collection. Digitized by eGangotri
ह, म; समुद्धरकन्धरः अ; समुद्धतकन्धरः क
भल्लटशतकम्
यहां अप्रस्तुतवाच्य बकहंसवृत्तान्त से प्रस्तुतव्यङ्ग्य अधम साधुपुरुष
वृत्तान्त की समान गुणों के आधार पर प्रतीति होने से सादृश्यनिबन्धना
अप्रस्तुतप्रशंसा है।
That skill of separating milk from water, those (sweet) talks,
that charming gait of soft steps, leave talks of these things. I
will regard you as a swan if you only let your shoulders come
down and sit quiet.
पथि निपतितां शून्ये दृष्ट्वा निरावरणाननां
नवदधिघटीं गर्वोन्नद्धः
निजसमुचितास्तास्ताश्चेष्टा विकारशताकुलो
समुद्धुरकन्धरः ।
यदि न कुरुते काकः कारणः कदा नु करिष्यति ॥ २१ ॥
शून्ये पथि निपतितां निरावरणाननां नवदधिघटीं दृष्ट्वा विकार-
शताकुलः (अतएव) गर्वोन्नद्धः समुद्भुरकन्धरः कारणः काकः निज-
समुचिताः ताः ताः चेष्टाः यदि (ना) न कुरुते (तहि ) कदा नु
करिष्यति ?
• यस्त्वप्रयासेन स्वयमेव दैवादुपनतां निनियन्त्रणां वृषस्यन्तीमुत्तमाङ्गनामा-
त्मचापलेन समुपेक्षते तं प्रत्याह-पथि निपतितामिति । शून्ये निर्मनुष्ये पथि निप-
तितां भ्रष्टामुपनतां निरावरणाननां विवृतमुखीं मुखावरणहीनाम् । नवदधि-
घटीम् नवशब्देन प्राप्तयौवनामिति व्यनक्ति । एवम्भूतां दृष्ट्वा पा
ममोपनीतेति गर्वेगोन्नद्ध आध्मातः समुद्धतकन्धरः समुत्थापितः पश्चाद् भूत्वा
निजसमुचितव्यापारसम्पन्नश्च भूत्वा यदि न कुरुते । कारण एकदृक् अनवसर
वेदी वा । काको बलिभोजकः क्षुद्रो वा कदा कस्मिन् काले पुनः करिष्यति ?
• सौ सौ विकारों (लोभों अथवा वासनाओं से व्याकुल हुआ (इसीलिए) अभिमान
सूनी राह पर गिरी पड़ी खुले मुँह वाली ताज़े दही की मटकी को देखकर
से फूला, गर्दन को ऊँचा उठाने वाला काना
कौने स्वभाव
)
उन उन क्रियाओं को यदि (ब) नहीं करेगा (तो फिर बताइए) कब करेगा ?
के
अनुरूप
1.
2. ह, क, म; काणः काकः क
CC-0 Shashi Shekhar Toshkhani Collection. Digitized by eGangotri
ह, म; समुद्धरकन्धरः अ; समुद्धतकन्धरः क