2025-12-29 10:30:07 by akprasad
This page does not need to be proofread.
<page>
<p lang="sa">प्रतिज्ञायौगन्धरायणस्य कथावस्तु ।
</p>
<p lang="sa">अथ कदाचिन्मृगयाव्यसनी वत्सराजो वेणुवनानागवनं प्रयातः सन्
प्रद्योतेन तत्रोपन्यस्तं वनगजप्रच्छादितशरीरं कपटहस्तिनं परमार्थगजं मत्वा
वयैनं वशीकर्तुं यावदारभते तावत् सहसा कपटहस्यधिष्ठातृभिः प्रद्योतस्य
योधैः स परिवार्य बहुप्रहारनिपातिताश्वस्तत्कालं मोहं गतः कर्कशाभिर्लताभि
प्राकृत इव शरीरयन्त्रणात प्रधर्षितः । ततो वत्सराजेन प्रथमं कुन्तप्रहार -
जनितमोहः सालंकायनो नाम प्रद्योतस्यामात्यः शरीरयन्त्रणादुन्मुच्यैनं स्कन्ध-
शयनमारोप्योज्जयिनीं नीत्वा प्रद्योताय समर्पितवान् । प्रद्योतश्च स्वकन्यां
वासवदत्तां गान्धर्वासक्तां ज्ञात्वा वत्सराजाद्गृहीतं घोषवतीं नाम वीणारत्नं
नम्यै दत्वा तमन्तःपुरेऽवरुरोध । तत्र चान्योन्यदर्शनेन समुत्पन्नाभिलापौ
वासवदत्तावत्सराजी प्रच्छन्नं गान्धर्वेण विधिना निर्वृत्तविवाह सुखमनुभवन्तौ
स्थितौ । अथ यौगन्धरायणः स्वस्वामिनः परकृतच्छलनं चारमुखाच्छ्रुत्वा तत्र
चबन्धनेऽपि स्वामिनमवन्तिराजतनयाविवशीकृतहृदयं ज्ञात्वा विषण्णः
स्वस्वामिनी घोषवत्याश्च वासवदत्तया सह प्रत्यानयनं प्रतिजज्ञे । ततः स
उन्मत्तसदृशं वेषं धृत्वा गूढाकारैः स्वपुरुषैः सान्तःपुरां सर्वामुज्जयिनीं
व्यापयाम्बभूव । अथ च काले सर्वान् स्वपुरुषान युद्धाय सन्नाह्य दत्तसमया-
नुरोधेन स्वामिनि वासवदत्ताद्वितीये करेणुं भद्रवतीमधिरुह्योज्जयिन्या
निष्क्रान्ते शत्रुभिर्युध्यमान एव गृहीतो यौगन्धरायणः । गुणानुरागिणा प्रद्योतेन
नुपूर्वाभिप्रेतजामातृलाभप्रीतेन सत्कृत्य कौशाम्बी प्रेषितः ।
</p>
<p lang="sa">पुरुषा:-
</p>
<p lang="sa">पात्राणि ।
</p>
<p lang="sa">यौगन्धरायणः - उदयनस्य मन्त्री । उन्मत्तकश्चायमेव ।
</p>
<p lang="sa">श्रमणकः - तद्वेष उदयनस्य मन्त्री रुमवान् ।
</p>
<p lang="sa">विदूषकः -- उदयनस्य नर्मसुहृद् वसन्तव: ।
</p>
<p lang="sa">ब्राह्मणः प्रच्छन्नो यौगन्धरायणस्य पुरुषः ।
</p>
<p lang="sa">-
</p>
<p lang="sa">हंसकः - उदयनसमीपवर्ती कश्चिदुपाध्यायः ।
</p>
<p lang="sa">गात्रसेवकः यौगन्धरायणस्य पुरुषो वासवदत्तागृहे प्रच्छन्नो हस्तिपकः ।
</p>
</page>
<p lang="sa">प्रतिज्ञायौगन्धरायणस्य कथावस्तु ।
<p lang="sa">अथ कदाचिन्मृगयाव्यसनी वत्सराजो वेणुवनानागवनं प्रयातः सन्
प्रद्योतेन तत्रोपन्यस्तं वनगजप्रच्छादितशरीरं कपटहस्तिनं परमार्थगजं मत्वा
वयैनं वशीकर्तुं यावदारभते तावत् सहसा कपटहस्यधिष्ठातृभिः प्रद्योतस्य
योधैः स परिवार्य बहुप्रहारनिपातिताश्वस्तत्कालं मोहं गतः कर्कशाभिर्लताभि
प्राकृत इव शरीरयन्त्रणात प्रधर्षितः । ततो वत्सराजेन प्रथमं कुन्तप्रहार -
जनितमोहः सालंकायनो नाम प्रद्योतस्यामात्यः शरीरयन्त्रणादुन्मुच्यैनं स्कन्ध-
शयनमारोप्योज्जयिनीं नीत्वा प्रद्योताय समर्पितवान् । प्रद्योतश्च स्वकन्यां
वासवदत्तां गान्धर्वासक्तां ज्ञात्वा वत्सराजाद्गृहीतं घोषवतीं नाम वीणारत्नं
नम्यै दत्वा तमन्तःपुरेऽवरुरोध । तत्र चान्योन्यदर्शनेन समुत्पन्नाभिलापौ
वासवदत्तावत्सराजी प्रच्छन्नं गान्धर्वेण विधिना निर्वृत्तविवाह सुखमनुभवन्तौ
स्थितौ । अथ यौगन्धरायणः स्वस्वामिनः परकृतच्छलनं चारमुखाच्छ्रुत्वा तत्र
चबन्धनेऽपि स्वामिनमवन्तिराजतनयाविवशीकृतहृदयं ज्ञात्वा विषण्णः
स्वस्वामिनी घोषवत्याश्च वासवदत्तया सह प्रत्यानयनं प्रतिजज्ञे । ततः स
उन्मत्तसदृशं वेषं धृत्वा गूढाकारैः स्वपुरुषैः सान्तःपुरां सर्वामुज्जयिनीं
व्यापयाम्बभूव । अथ च काले सर्वान् स्वपुरुषान युद्धाय सन्नाह्य दत्तसमया-
नुरोधेन स्वामिनि वासवदत्ताद्वितीये करेणुं भद्रवतीमधिरुह्योज्जयिन्या
निष्क्रान्ते शत्रुभिर्युध्यमान एव गृहीतो यौगन्धरायणः । गुणानुरागिणा प्रद्योतेन
नुपूर्वाभिप्रेतजामातृलाभप्रीतेन सत्कृत्य कौशाम्बी प्रेषितः ।
<p lang="sa">पुरुषा:-
<p lang="sa">पात्राणि ।
<p lang="sa">यौगन्धरायणः - उदयनस्य मन्त्री । उन्मत्तकश्चायमेव ।
<p lang="sa">श्रमणकः - तद्वेष उदयनस्य मन्त्री रुमवान् ।
<p lang="sa">विदूषकः -- उदयनस्य नर्मसुहृद् वसन्तव: ।
<p lang="sa">ब्राह्मणः प्रच्छन्नो यौगन्धरायणस्य पुरुषः ।
<p lang="sa">-
<p lang="sa">हंसकः - उदयनसमीपवर्ती कश्चिदुपाध्यायः ।
<p lang="sa">गात्रसेवकः यौगन्धरायणस्य पुरुषो वासवदत्तागृहे प्रच्छन्नो हस्तिपकः ।
</page>