avyayakośa /85
This page has not been fully proofread.
अभि
हरिमभि । वीःसायाम् — देवदेवमभि सिञ्चति । भागे तु – यदल 'ममाभिष्यात्
तद् दीयताम् ॥ अप्रसिद्धार्थेऽपि कचित् । यथा
अभ्याख्यातम् ।
अभिनिष्टान:, "अभीपुण: सवीनाम् –' (ऋकू - 4.313 ) ।
-
2.
1. कर्मप्रवचनीय संज्ञया उपसर्गसंज्ञाया बाधितत्वात 'उपसर्गात् सुनोति
(8-3-65) इति प्राप्त पत्वं नात्रेति ज्ञेयम् । अत्रोदाहरणे वीप्सायें
एवाभे: कर्मप्रवचनीयतेति कृत्वा, अभिना वीप्साया धोतितत्वात्
'उक्तार्थानामप्रयोगः' इति न्यायेन पुनः 'नित्यत्रीप्सयोः (8.1-4).
इति देवशब्दस्य द्विर्थचनं (वीप्सायें) अन्याय्यमिति भाति । एवमेव,
देवशब्दः क्वचित् कोशे अद्विरुक्त एव च लक्ष्यते ।
3,
(
'अभिरभागे ' (1-4-91) इत्यत्र
अभागे
इत्युक्त्याऽभे:
भागार्थकत्वमनि क्वचिज्ज्ञायते । उदाहरणे भागार्थकत्वं स्फुटम् ।
कर्मप्रवचनीय संज्ञाया: भागायें निषेधात्, उपसर्गसंज्ञाश्रितम्
उपसर्गप्रादुर्भ्याम स्तिर्यच्पर: ' (8-3-87) इति षत्वमन्त्रेति ज्ञेयम् ।
6
•
4. उपात्तार्थेषु 'अभिनिष्टानः, अभीपुण:-
सम्भवमन्तर्भावो ज्ञेयः ।
•
-
अथाऽभ्याख्याते (तैत्तिरीयोपनिषत्) इत्यादिषु अप्रसिद्धार्थ-
कत्वमस्य ज्ञेयम् ।
अभिनिष्टानः' इत्यत्र,
शब्दसंज्ञायाम्' (8-3-86) इति षत्वम् ।
49¹
,
•
इत्यादीनां यथा-
अभिनिसः स्वनः-
5. इगन्तत्वेन, 'इक: सुजि' (6-3-134) इति अभे: दीर्घे, 'सुन:'
(8-3-107) इति पत्ये, 'नश्च धातुस्थोरुषुभ्यः' (8-4-27) इति
णत्वे च 'अभीपुण: ' इति सम्पद्यते ।
हरिमभि । वीःसायाम् — देवदेवमभि सिञ्चति । भागे तु – यदल 'ममाभिष्यात्
तद् दीयताम् ॥ अप्रसिद्धार्थेऽपि कचित् । यथा
अभ्याख्यातम् ।
अभिनिष्टान:, "अभीपुण: सवीनाम् –' (ऋकू - 4.313 ) ।
-
2.
1. कर्मप्रवचनीय संज्ञया उपसर्गसंज्ञाया बाधितत्वात 'उपसर्गात् सुनोति
(8-3-65) इति प्राप्त पत्वं नात्रेति ज्ञेयम् । अत्रोदाहरणे वीप्सायें
एवाभे: कर्मप्रवचनीयतेति कृत्वा, अभिना वीप्साया धोतितत्वात्
'उक्तार्थानामप्रयोगः' इति न्यायेन पुनः 'नित्यत्रीप्सयोः (8.1-4).
इति देवशब्दस्य द्विर्थचनं (वीप्सायें) अन्याय्यमिति भाति । एवमेव,
देवशब्दः क्वचित् कोशे अद्विरुक्त एव च लक्ष्यते ।
3,
(
'अभिरभागे ' (1-4-91) इत्यत्र
अभागे
इत्युक्त्याऽभे:
भागार्थकत्वमनि क्वचिज्ज्ञायते । उदाहरणे भागार्थकत्वं स्फुटम् ।
कर्मप्रवचनीय संज्ञाया: भागायें निषेधात्, उपसर्गसंज्ञाश्रितम्
उपसर्गप्रादुर्भ्याम स्तिर्यच्पर: ' (8-3-87) इति षत्वमन्त्रेति ज्ञेयम् ।
6
•
4. उपात्तार्थेषु 'अभिनिष्टानः, अभीपुण:-
सम्भवमन्तर्भावो ज्ञेयः ।
•
-
अथाऽभ्याख्याते (तैत्तिरीयोपनिषत्) इत्यादिषु अप्रसिद्धार्थ-
कत्वमस्य ज्ञेयम् ।
अभिनिष्टानः' इत्यत्र,
शब्दसंज्ञायाम्' (8-3-86) इति षत्वम् ।
49¹
,
•
इत्यादीनां यथा-
अभिनिसः स्वनः-
5. इगन्तत्वेन, 'इक: सुजि' (6-3-134) इति अभे: दीर्घे, 'सुन:'
(8-3-107) इति पत्ये, 'नश्च धातुस्थोरुषुभ्यः' (8-4-27) इति
णत्वे च 'अभीपुण: ' इति सम्पद्यते ।