avyayakośa /63
This page has not been fully proofread.
अनुकामम्
27
'सहार्थे— नदीमन्ववसिता सेना ॥ होने — 'न भवाननु रामं
चेत्—' (भ. का. 8-86) । अनुशाकटायन वैयाकरणाः । अन्वर्जुनं
योद्धारः ॥ हेतौ— शाकल्यस्य संहितामनु प्रावपत् ॥
॥
सामीप्ये– 'अनुशोणं पाटलिपुत्रम् । अनूपम् ॥ आयामे
'अनुगङ्गं वाराणसी ॥ योग्यतायाम् – 'अनुरूपम् ॥
(53)
"अनुकामम्" (अव्य.)
यथाकाममित्यर्थे पदार्थाननिवृत्तौ 'अव्ययं
इत्यादिनाऽव्ययीभावसंज्ञायां समुदायस्याध्ययत्वम् ।
परा दाः ॥ (ऋ. 8-48-8)।
1.
सहार्थ: = तृतीयार्थ: । 'तृतीयायें' (1-4-85) इति सहायै = तृती-
या योयेनोः कर्मप्रवचनीयसंज्ञा । तेन 'नदीम्' इत्यत्र द्वितीया ।
'हीने ' (1-4-86) इति न्यूने योग्येऽनोः कर्मप्रवचनीयसंज्ञा । तेन
'शाम' इत्यत्र कर्यप्रवन्तीययोगान द्वितीया ।
2.
विभक्ति—' (2-1-6)
'मानो अर्यो अनुकामं
6
त्यम्भूत --- (1-4-90)न्यानोर्लक्षगाथै कर्मप्रवचनी-
यसंझाविधानादेव 'शाहल्यस्य संहितामनु प्रावर्षत् ।' इत्यादिस्थले-
द्वितीया सिंह, अनुर्लक्षणे (1-1-81) इति पृथगनोः
पुरस्तात् लक्षमा कर्मप्रवचनीय संज्ञा विधानान हेतुतृतीयास लक्ष्ये
बाध्यते इति व्याख्यातारः । अतश्चात्र तृतीयांबाधित्वा द्वितीयेति
ज्ञेयम् ।
6
• अनुशोशन = सोणनदसमीपे इर्थः । 'अनुयंत्समया' (2-1-15)
इति अव्ययीभावासे 'अध्ययीभावश्च' (1-1-41) इत्यव्यंयत्वम् ।
'यस्य चायाम: ' (2-1-16) इत्यनेनात्राव्ययीभावसमासः । अनुर
बायामाची । गङ्गाऽयामेन वाराणस्यायामो लक्ष्यतेऽत्र ।
6. यथाशवकुस्त्र योग्यता वी सा-पदार्थानतिवृत्ति-सादृश्यप्रभृतयो बह-
वोऽर्थाः ।
तंत्र 'अध्ययं विभक्ति- ' (2-1-6) इत्यादिना
यथार्थे (= योग्यतारूपायें) अव्ययीभावसमासः ।
27
'सहार्थे— नदीमन्ववसिता सेना ॥ होने — 'न भवाननु रामं
चेत्—' (भ. का. 8-86) । अनुशाकटायन वैयाकरणाः । अन्वर्जुनं
योद्धारः ॥ हेतौ— शाकल्यस्य संहितामनु प्रावपत् ॥
॥
सामीप्ये– 'अनुशोणं पाटलिपुत्रम् । अनूपम् ॥ आयामे
'अनुगङ्गं वाराणसी ॥ योग्यतायाम् – 'अनुरूपम् ॥
(53)
"अनुकामम्" (अव्य.)
यथाकाममित्यर्थे पदार्थाननिवृत्तौ 'अव्ययं
इत्यादिनाऽव्ययीभावसंज्ञायां समुदायस्याध्ययत्वम् ।
परा दाः ॥ (ऋ. 8-48-8)।
1.
सहार्थ: = तृतीयार्थ: । 'तृतीयायें' (1-4-85) इति सहायै = तृती-
या योयेनोः कर्मप्रवचनीयसंज्ञा । तेन 'नदीम्' इत्यत्र द्वितीया ।
'हीने ' (1-4-86) इति न्यूने योग्येऽनोः कर्मप्रवचनीयसंज्ञा । तेन
'शाम' इत्यत्र कर्यप्रवन्तीययोगान द्वितीया ।
2.
विभक्ति—' (2-1-6)
'मानो अर्यो अनुकामं
6
त्यम्भूत --- (1-4-90)न्यानोर्लक्षगाथै कर्मप्रवचनी-
यसंझाविधानादेव 'शाहल्यस्य संहितामनु प्रावर्षत् ।' इत्यादिस्थले-
द्वितीया सिंह, अनुर्लक्षणे (1-1-81) इति पृथगनोः
पुरस्तात् लक्षमा कर्मप्रवचनीय संज्ञा विधानान हेतुतृतीयास लक्ष्ये
बाध्यते इति व्याख्यातारः । अतश्चात्र तृतीयांबाधित्वा द्वितीयेति
ज्ञेयम् ।
6
• अनुशोशन = सोणनदसमीपे इर्थः । 'अनुयंत्समया' (2-1-15)
इति अव्ययीभावासे 'अध्ययीभावश्च' (1-1-41) इत्यव्यंयत्वम् ।
'यस्य चायाम: ' (2-1-16) इत्यनेनात्राव्ययीभावसमासः । अनुर
बायामाची । गङ्गाऽयामेन वाराणस्यायामो लक्ष्यतेऽत्र ।
6. यथाशवकुस्त्र योग्यता वी सा-पदार्थानतिवृत्ति-सादृश्यप्रभृतयो बह-
वोऽर्थाः ।
तंत्र 'अध्ययं विभक्ति- ' (2-1-6) इत्यादिना
यथार्थे (= योग्यतारूपायें) अव्ययीभावसमासः ।