avyayakośa /52
This page has not been fully proofread.
1.6.
अधस्तात्
(32)
"अधरेण अधरस्मिन् देशे दिशि च" (त.नि.)
'अवरेण कमण्डलं कटोऽस्ति ।
(33)
"अधरेद्युः अधरस्मिन् अहनि" (त. नि.)
2' अधरेद्युर्गमिष्यति ।"
(34)
"अधस् (:) अधोभागार्थे" (तं. नि.)
'स्यादधस्तादधोऽधरे।' (श्लो. 5.92) इति हलायुधः । 'पत' त्यधो,
श्राम विसारि सर्वतः–' (शिशुपालवधे 1-2)
4.
(35)
"अधस्तात् अधरे इत्ययें" (त. नि.)
'स ' एवाधस्तात्... .अहमेवाधस्तात् ।'
(छा. उ. 7-251)
-
?
1. अधरशब्दात् 'एनबन्यतरस्यामदूरेऽपञ्चम्याः
बन्यतरस्या मदूरेऽपञ्चम्याः (5-3-35) इत्येनव
प्रत्ययः । तस्य चासर्वविभक्तित द्वितप्रत्ययत्वात् अव्ययत्वम् । क्रम-
ण्डलुं इत्यल 'एनपा द्वितीया' (2-3-31) इति द्वितीया ।
2. अधरे – परे दिवसे इत्यस्मिन् अर्थे अधरशब्दादेद्युसुच् प्रत्ययः ।
' सथ: परुत्परायषमः परेचव्यथ पूर्वेयुरन्थेयुरितरेरन्यतरे युरपरेथुर-
धरेयुः – (5-3-22) इत्यादिना निपातितः । असर्वविभक्ति
तद्धितान्तत्वादस्याव्ययत्वम्। अधिकरणशक्तिप्रधानोऽयं शब्दः ।
3. 'पूर्वाधरावराणामसि पुरधवश्चैषाम् ' ( 5-3-39) इत्यनेनाधरशब्दस्य
प्रथम पञ्चमीसप्तम्यर्थेषु असिप्रत्यय:, प्रकृतेः (अधरशब्दस्य) अधू इत्यादे-
शश्च । अयमपि असर्वविभक्तितद्वितान्त इत्यस्याप्यव्ययत्वम् । प्रथ
मार्थे- 'अधो रम्यम् ।' पञ्चम्यर्थे 'अघो वृक्षात् पतति' । सप्तम्यर्थे -
'अघो गृहे शेते' । अयमपि शब्दः प्रायः अधिकरणशक्तिप्रधानः ।
समीपञ्चमीप्रथमाभ्यो दिग्देशकालेष्वस्ताति: '
(5-3-27) इत्यधरशन्दा दस्तांतिप्रत्ययः । स चासर्वविभक्तितद्धित
इति तदन्तस्याव्ययत्वम् । 'अस्ताति च' (5-3-40) इत्यनेन
अधरशब्दस्य अस्तातिप्रत्यये परत अधू इत्यादेशः ।
दिक्शन्देभ्य:
(
>
अधस्तात्
(32)
"अधरेण अधरस्मिन् देशे दिशि च" (त.नि.)
'अवरेण कमण्डलं कटोऽस्ति ।
(33)
"अधरेद्युः अधरस्मिन् अहनि" (त. नि.)
2' अधरेद्युर्गमिष्यति ।"
(34)
"अधस् (:) अधोभागार्थे" (तं. नि.)
'स्यादधस्तादधोऽधरे।' (श्लो. 5.92) इति हलायुधः । 'पत' त्यधो,
श्राम विसारि सर्वतः–' (शिशुपालवधे 1-2)
4.
(35)
"अधस्तात् अधरे इत्ययें" (त. नि.)
'स ' एवाधस्तात्... .अहमेवाधस्तात् ।'
(छा. उ. 7-251)
-
?
1. अधरशब्दात् 'एनबन्यतरस्यामदूरेऽपञ्चम्याः
बन्यतरस्या मदूरेऽपञ्चम्याः (5-3-35) इत्येनव
प्रत्ययः । तस्य चासर्वविभक्तित द्वितप्रत्ययत्वात् अव्ययत्वम् । क्रम-
ण्डलुं इत्यल 'एनपा द्वितीया' (2-3-31) इति द्वितीया ।
2. अधरे – परे दिवसे इत्यस्मिन् अर्थे अधरशब्दादेद्युसुच् प्रत्ययः ।
' सथ: परुत्परायषमः परेचव्यथ पूर्वेयुरन्थेयुरितरेरन्यतरे युरपरेथुर-
धरेयुः – (5-3-22) इत्यादिना निपातितः । असर्वविभक्ति
तद्धितान्तत्वादस्याव्ययत्वम्। अधिकरणशक्तिप्रधानोऽयं शब्दः ।
3. 'पूर्वाधरावराणामसि पुरधवश्चैषाम् ' ( 5-3-39) इत्यनेनाधरशब्दस्य
प्रथम पञ्चमीसप्तम्यर्थेषु असिप्रत्यय:, प्रकृतेः (अधरशब्दस्य) अधू इत्यादे-
शश्च । अयमपि असर्वविभक्तितद्वितान्त इत्यस्याप्यव्ययत्वम् । प्रथ
मार्थे- 'अधो रम्यम् ।' पञ्चम्यर्थे 'अघो वृक्षात् पतति' । सप्तम्यर्थे -
'अघो गृहे शेते' । अयमपि शब्दः प्रायः अधिकरणशक्तिप्रधानः ।
समीपञ्चमीप्रथमाभ्यो दिग्देशकालेष्वस्ताति: '
(5-3-27) इत्यधरशन्दा दस्तांतिप्रत्ययः । स चासर्वविभक्तितद्धित
इति तदन्तस्याव्ययत्वम् । 'अस्ताति च' (5-3-40) इत्यनेन
अधरशब्दस्य अस्तातिप्रत्यये परत अधू इत्यादेशः ।
दिक्शन्देभ्य:
(
>