avyayakośa /41
This page has not been fully proofread.
1.
अघों
(¹4)
"अग्रतः " (आद्यादिः)
अग्रे इत्यग्रतः ।
(5)
'' अग्रे पुरस्तादर्थे " (च)
"अग्रेसर:, अग्रेवणम् । अंग्रेगू: अग्रेदिधिषुः ।
(6)
"अघो पापार्थ" (च) [अ]
• नीचाहाने' इति केचित ।
अघो चौर ! ।
'प्रतियोगे पञ्चम्याम्तसि:' (5-4-44) इत्यत्र 'आधादिभ्य उपसंख्या-
नम्' (वा. 5-4-44) इति वचनात् अग्रशब्दात् सप्तम्यर्थे तमि-
प्रत्यय: । 'तद्धितश्चासर्वविभक्तिः (1-1-38) इति वचनात् तसि-
प्रत्ययान्तस्याव्ययत्वम् । एवमेव, दुष्टः शब्दः स्वरतो वर्णतो वा
मिथ्याप्रयुक्तो न तमर्थमाह ।' इति महाभाष्योपाते (1-1-1)
वावयेऽपि स्वरतः, वर्णत: इत्युभयत्रापि आयादित्वात् (बा. 5-4-44)
तृतीयाविभक्तो तसिप्रत्ययो ज्ञेयः । स्वरेण = स्वरतः, वर्णेन वर्णतः इत्यर्थः ।
आद्यादिराकृतिगण: । 'वस्तुत: तदनिर्देश्यम् -' (वाक्यपदीये सुबर्थ-
निर्णये) इति लोकेऽपि वस्तुतः = वस्तुनि इत्यर्थः । तत्रापि सप्तम्यर्थ
नमिः । एवमुत्तरत्रापि ज्ञेयम् ।
'पुरोऽग्रतोऽग्रेषु सते:' (3-2-18) इति सूत्रेणात प्रयोगे सर्त:
टप्रत्यय: । अव सूत्रे अग्रशब्दस्यैव एदन्तन्वं प्रकृतटप्रत्ययस नियोगेन
निपात्यते इति सिद्धान्तकौमुदी ।
-
'वनं पुरगामिश्रका सिध्रकाशारिकाकोटराग्रेभ्यः' (8-4-4) इति णत्वम् ।
'ऊङ च गमादीनाम्-'(त्रा. 6-4-4(0) इति गमे: उप्रत्यये रुपमेवम् ।
'-पापार्थे' इत्यस्य, पापिन: सम्बोधन रूपेऽर्थेऽस्य वृत्तिः इत्यर्थः ।
शब्दकल्पमे अघोस् इति सकारान्तत्वेनास्याव्ययस्थोपादानं कृतम् ।
केवलं सम्बोधनार्थकत्वमपि दर्शितम्। 'अघो ब्राह्मणा: !' इत्यादिप्रयो-
गानुसारेण केवलसम्बोधनार्थकत्वमेव साध्विति युक्तमुत्पश्यामः ।
निपाताध्ययोपपर्गवृत्त्यनुसारेणासाभिः' इत्यर्थनिर्देशः कृतः ।
अघों
(¹4)
"अग्रतः " (आद्यादिः)
अग्रे इत्यग्रतः ।
(5)
'' अग्रे पुरस्तादर्थे " (च)
"अग्रेसर:, अग्रेवणम् । अंग्रेगू: अग्रेदिधिषुः ।
(6)
"अघो पापार्थ" (च) [अ]
• नीचाहाने' इति केचित ।
अघो चौर ! ।
'प्रतियोगे पञ्चम्याम्तसि:' (5-4-44) इत्यत्र 'आधादिभ्य उपसंख्या-
नम्' (वा. 5-4-44) इति वचनात् अग्रशब्दात् सप्तम्यर्थे तमि-
प्रत्यय: । 'तद्धितश्चासर्वविभक्तिः (1-1-38) इति वचनात् तसि-
प्रत्ययान्तस्याव्ययत्वम् । एवमेव, दुष्टः शब्दः स्वरतो वर्णतो वा
मिथ्याप्रयुक्तो न तमर्थमाह ।' इति महाभाष्योपाते (1-1-1)
वावयेऽपि स्वरतः, वर्णत: इत्युभयत्रापि आयादित्वात् (बा. 5-4-44)
तृतीयाविभक्तो तसिप्रत्ययो ज्ञेयः । स्वरेण = स्वरतः, वर्णेन वर्णतः इत्यर्थः ।
आद्यादिराकृतिगण: । 'वस्तुत: तदनिर्देश्यम् -' (वाक्यपदीये सुबर्थ-
निर्णये) इति लोकेऽपि वस्तुतः = वस्तुनि इत्यर्थः । तत्रापि सप्तम्यर्थ
नमिः । एवमुत्तरत्रापि ज्ञेयम् ।
'पुरोऽग्रतोऽग्रेषु सते:' (3-2-18) इति सूत्रेणात प्रयोगे सर्त:
टप्रत्यय: । अव सूत्रे अग्रशब्दस्यैव एदन्तन्वं प्रकृतटप्रत्ययस नियोगेन
निपात्यते इति सिद्धान्तकौमुदी ।
-
'वनं पुरगामिश्रका सिध्रकाशारिकाकोटराग्रेभ्यः' (8-4-4) इति णत्वम् ।
'ऊङ च गमादीनाम्-'(त्रा. 6-4-4(0) इति गमे: उप्रत्यये रुपमेवम् ।
'-पापार्थे' इत्यस्य, पापिन: सम्बोधन रूपेऽर्थेऽस्य वृत्तिः इत्यर्थः ।
शब्दकल्पमे अघोस् इति सकारान्तत्वेनास्याव्ययस्थोपादानं कृतम् ।
केवलं सम्बोधनार्थकत्वमपि दर्शितम्। 'अघो ब्राह्मणा: !' इत्यादिप्रयो-
गानुसारेण केवलसम्बोधनार्थकत्वमेव साध्विति युक्तमुत्पश्यामः ।
निपाताध्ययोपपर्गवृत्त्यनुसारेणासाभिः' इत्यर्थनिर्देशः कृतः ।