avyayakośa /357
This page has not been fully proofread.
21
बदि
गणसूत्रे ग्रहणम्, 'यदुद्वतो निवतो यासि बप्सत् (ऋक् 10-142-4)
इत्यादिषु सत्त्वार्थकत्वेन,
सत्त्व भिन्नानामेबाव्ययसंज्ञाप्रवृत्तियोग्यत्वात् ।
ब्राह्मणवत् क्षत्त्रियवत् । मधुरावत्' घुघ्ने प्राकार: । राजवत्'
पालनम् । 'आत्मवत्' सर्वभूतानि यः पश्यति स पश्यति' । देवदत्तवत्
यज्ञदत्तस्य गांवः ।
(699)
"वदि" (स्व.)
कृष्णपक्षवाचकमध्युत्पन्नमिदमव्ययं चादिषु पठधते । (द्रष्टव्या प्रौढ
मनोरमा) उत्तरदेश एवास्य प्राचुर्येण प्रयोगः । ज्येष्ठवदि । श्रावणवदि ।
321
1.
अत्र 'तेन तुल्यं किया चेद् वति:' (5-1-115) इति वतिप्रत्यवः
प्रत्यय इकार उच्चारणार्थकस्सन् लुप्यते। ब्राह्मणेन क्षत्मियेण वा तुरुं
वर्तते 'बाह्मणवत् क्षस्त्रियवत् ' ।
2.
4.
सप्तमीसमर्थात् मधुरा शब्दात् 'तस तस्थेव' (5-1-116) इति बतिः
'देवदत्तस्येव' इति षष्ठ्यर्थे वतिप्रस्यबे, "देवदत्तवत्' इति एम्पयसे ।
सूत्रे षष्ठोसप्तम्योरुभयोर्ग्रहणम् ।
3. 'बदईम्' (5-1-117) इति द्वितीयासमर्थात बतिः । केचिंत तु अस्म
सत्ववाचकत्वमभ्युपगत्य एतत्सूलोपादानस्थलेषु अमध्ययस्वमभ्युप
गच्छन्ति ।
भल 'आस्मानमित्र' इति द्वितीयासमर्थात् इवायें तिर्बाहुकन
नेय: । केचितु 'आस्मन इव' इति षष्ठीवृत्तिमाश्रित्य 'तस तस्येव
(5-1-116) इति वतिप्रत्ययेन साधयन्ति । 'आरमनीव' इति सप्तम्ब-
मताद् वतिनाऽपि केचिन्निवहं प्रचक्षते । द्वितीयार्थकत्वमेव स्वरसम् ।
बदि
गणसूत्रे ग्रहणम्, 'यदुद्वतो निवतो यासि बप्सत् (ऋक् 10-142-4)
इत्यादिषु सत्त्वार्थकत्वेन,
सत्त्व भिन्नानामेबाव्ययसंज्ञाप्रवृत्तियोग्यत्वात् ।
ब्राह्मणवत् क्षत्त्रियवत् । मधुरावत्' घुघ्ने प्राकार: । राजवत्'
पालनम् । 'आत्मवत्' सर्वभूतानि यः पश्यति स पश्यति' । देवदत्तवत्
यज्ञदत्तस्य गांवः ।
(699)
"वदि" (स्व.)
कृष्णपक्षवाचकमध्युत्पन्नमिदमव्ययं चादिषु पठधते । (द्रष्टव्या प्रौढ
मनोरमा) उत्तरदेश एवास्य प्राचुर्येण प्रयोगः । ज्येष्ठवदि । श्रावणवदि ।
321
1.
अत्र 'तेन तुल्यं किया चेद् वति:' (5-1-115) इति वतिप्रत्यवः
प्रत्यय इकार उच्चारणार्थकस्सन् लुप्यते। ब्राह्मणेन क्षत्मियेण वा तुरुं
वर्तते 'बाह्मणवत् क्षस्त्रियवत् ' ।
2.
4.
सप्तमीसमर्थात् मधुरा शब्दात् 'तस तस्थेव' (5-1-116) इति बतिः
'देवदत्तस्येव' इति षष्ठ्यर्थे वतिप्रस्यबे, "देवदत्तवत्' इति एम्पयसे ।
सूत्रे षष्ठोसप्तम्योरुभयोर्ग्रहणम् ।
3. 'बदईम्' (5-1-117) इति द्वितीयासमर्थात बतिः । केचिंत तु अस्म
सत्ववाचकत्वमभ्युपगत्य एतत्सूलोपादानस्थलेषु अमध्ययस्वमभ्युप
गच्छन्ति ।
भल 'आस्मानमित्र' इति द्वितीयासमर्थात् इवायें तिर्बाहुकन
नेय: । केचितु 'आस्मन इव' इति षष्ठीवृत्तिमाश्रित्य 'तस तस्येव
(5-1-116) इति वतिप्रत्ययेन साधयन्ति । 'आरमनीव' इति सप्तम्ब-
मताद् वतिनाऽपि केचिन्निवहं प्रचक्षते । द्वितीयार्थकत्वमेव स्वरसम् ।