avyayakośa /339
This page has not been fully proofread.
(649)
'मुकुम्" (च.)
निर्वाण - भक्तिरस- प्रेमादिवा चकमिदमिति शब्दकल्पद्रुमादिउ
प्रतिपादितम् । 'मुकुंभक्तिरसप्रेमवननं वेदसम्मतम् । तद् ददाति च यो
देवो मुकुन्दस्तेन कीर्तितः । ॥' इति ब्रह्मवैवर्त (श्रीकृष्णजन्मखण्डे 110
अध्याय:) वचनमपि प्रमाणत्वेनोपात्तं तत्त्र ।
66
303
(650)
"मुधा" (ख.)
निष्फल मित्यर्थः ।
'प्रीतिकरणे' इत्यन्ये । 'कि पौलोमि सुधा
कुवा मयि, न तु स्वप्नेऽपि ते विप्रियम्- । मिथ्यार्थकत्वमस्य केचिदा दुः
यथा 'मुधा ज्ञानं, मुधा सेवा, मुधा वृत्तं, सुधा श्रमः ।' इत्यत्न ।
वस्तुतोऽत्रापि व्यर्थत्वमेव एवम्, 'मुग्धे मुधा ताम्यमि' इत्यत्रापि ज्ञेयम् ।
(651)
66
" मुहुः " (स्त्र )
पुनः पुनरित्यर्थ स्वरादिस्यम् । 'इह मुहुर्मुदितैः कलभैरव:' (माघे
4-60) । बीप्सायां द्विवचनमपि भवति; यथा - 'मुहुर्मुहुमुह्यति सा मृगाक्षी'
'गुरूणां सन्निधानेऽपि कः कूजति मुहुर्मुहुः । इति । एकत्रैव वाक्ये भिन्न-
भिन्ने स्थलेषु यदि प्रयुज्यते - तदानीं कचित् 'एकदा, अन्यदा' इत्यपि
सन्दर्भानुसारेणास्यार्थी भियते । यथा – 'मुहुरुत्पतने चाला, मुहुः पतति
विह्वला । मुहुरालीयते भीता मुहुः क्रोशति रोदिति ॥ ( मुद्राराक्षसे 5-3 )
इति ।
-
'मुकुम्" (च.)
निर्वाण - भक्तिरस- प्रेमादिवा चकमिदमिति शब्दकल्पद्रुमादिउ
प्रतिपादितम् । 'मुकुंभक्तिरसप्रेमवननं वेदसम्मतम् । तद् ददाति च यो
देवो मुकुन्दस्तेन कीर्तितः । ॥' इति ब्रह्मवैवर्त (श्रीकृष्णजन्मखण्डे 110
अध्याय:) वचनमपि प्रमाणत्वेनोपात्तं तत्त्र ।
66
303
(650)
"मुधा" (ख.)
निष्फल मित्यर्थः ।
'प्रीतिकरणे' इत्यन्ये । 'कि पौलोमि सुधा
कुवा मयि, न तु स्वप्नेऽपि ते विप्रियम्- । मिथ्यार्थकत्वमस्य केचिदा दुः
यथा 'मुधा ज्ञानं, मुधा सेवा, मुधा वृत्तं, सुधा श्रमः ।' इत्यत्न ।
वस्तुतोऽत्रापि व्यर्थत्वमेव एवम्, 'मुग्धे मुधा ताम्यमि' इत्यत्रापि ज्ञेयम् ।
(651)
66
" मुहुः " (स्त्र )
पुनः पुनरित्यर्थ स्वरादिस्यम् । 'इह मुहुर्मुदितैः कलभैरव:' (माघे
4-60) । बीप्सायां द्विवचनमपि भवति; यथा - 'मुहुर्मुहुमुह्यति सा मृगाक्षी'
'गुरूणां सन्निधानेऽपि कः कूजति मुहुर्मुहुः । इति । एकत्रैव वाक्ये भिन्न-
भिन्ने स्थलेषु यदि प्रयुज्यते - तदानीं कचित् 'एकदा, अन्यदा' इत्यपि
सन्दर्भानुसारेणास्यार्थी भियते । यथा – 'मुहुरुत्पतने चाला, मुहुः पतति
विह्वला । मुहुरालीयते भीता मुहुः क्रोशति रोदिति ॥ ( मुद्राराक्षसे 5-3 )
इति ।
-