avyayakośa /328
This page has not been fully proofread.
292
(616)
भूः" (स्व.)
पृथिवीवाचको महाव्याहृतिविशेषोऽयम व्ययसंज्ञकः । 'भूः स्वाहा' ।
65
(617)
"भूते" (नि.)
भूतकालवाचक मिदमव्ययम् । तदुक्तम् "अव्ययमेष 'भूते' शब्दो
नैषा भक्तेर्निष्ठा ।" ( भाष्ये 3-2-84 ) इति ।
(618)
भूयः" (स्व.)
पुनरर्ये वर्तते । 'भूय एव महाबाहो' (गीता 10-1)। आधिक्यार्थोऽपि
प्रौढमनोरमायां पठितः । 'भूयोभूयः पुलकनिचितैरङ्गकैरेधमानाः-
'भूयोभूयः सविधनगरीरध्यया पर्यटन्तम् –' (मालतीमाधवे 1-15)
इत्यादिषु त्रीप्सायां द्विर्वचनम्। प्राथम्यार्थकोऽपि कचिद् दृश्यते ।
-
1
इदमत्रावधेयम् । इदमनयोरतिशयेन बहु इत्यर्थे ईयसुन्प्रत्यये, 'बहोर्लोपो
भू च बहो:' (6-4-158) इति प्रकृतेर्भू इत्यादेशे प्रत्ययायाकारस्य लोपेन
भूगम्' इति सम्पन्नं शब्दवरूपमन्यत्, यस्य त्रिलिङ्गता - भूयान्-
भूयसी
भूयम् इति । अव्ययमिदमन्यत्, ततो भिन्नम् । 'भूयसां
(616)
भूः" (स्व.)
पृथिवीवाचको महाव्याहृतिविशेषोऽयम व्ययसंज्ञकः । 'भूः स्वाहा' ।
65
(617)
"भूते" (नि.)
भूतकालवाचक मिदमव्ययम् । तदुक्तम् "अव्ययमेष 'भूते' शब्दो
नैषा भक्तेर्निष्ठा ।" ( भाष्ये 3-2-84 ) इति ।
(618)
भूयः" (स्व.)
पुनरर्ये वर्तते । 'भूय एव महाबाहो' (गीता 10-1)। आधिक्यार्थोऽपि
प्रौढमनोरमायां पठितः । 'भूयोभूयः पुलकनिचितैरङ्गकैरेधमानाः-
'भूयोभूयः सविधनगरीरध्यया पर्यटन्तम् –' (मालतीमाधवे 1-15)
इत्यादिषु त्रीप्सायां द्विर्वचनम्। प्राथम्यार्थकोऽपि कचिद् दृश्यते ।
-
1
इदमत्रावधेयम् । इदमनयोरतिशयेन बहु इत्यर्थे ईयसुन्प्रत्यये, 'बहोर्लोपो
भू च बहो:' (6-4-158) इति प्रकृतेर्भू इत्यादेशे प्रत्ययायाकारस्य लोपेन
भूगम्' इति सम्पन्नं शब्दवरूपमन्यत्, यस्य त्रिलिङ्गता - भूयान्-
भूयसी
भूयम् इति । अव्ययमिदमन्यत्, ततो भिन्नम् । 'भूयसां