avyayakośa /318
This page has not been fully proofread.
282
फूर
Be
भिर्योोंगे गतित्वम् । तेनाव्ययत्वम् । फलीकृत्य गच्छति । कार्यं निष्पाय,
विकृत्य वा गच्छतीत्यर्थः । ननु कथमेकस्यैव विरुद्धार्थकत्वमिति चेत् -
मैनम् । 'आरात्' इत्यत्र यया विरुद्धयोः संनिकृष्टविप्रष्कृष्टार्थयोधः,
एवमत्रापि शब्दशक्तिस्वाभाध्याद् भविष्यति । यद्वा, यदा 'फल निष्पत्तौ '
(भ्वादि: 530) इत्यस्मात् 'फली' इति रूपं सम्पद्यते, तदानीं क्रियानिष्पत्ति-
रर्थः । यदा तु 'ञि फला विशरणे' (स्वादिः 516 ) इत्यस्मात् प्रकृति-
सिद्धिस्तदा विकारार्थकत्वमिति न दोषः ।
6
अयमपि विकारार्थकः । अयमप्यूर्यादिः (1-1-61) । फलूकृत्य ।
अस्यापि फलीवद् अर्थमेदाः प्राच्यग्रन्थेषु बहुलमुपलभ्यन्ते । क्रियानिष्पत्तिरेत्र
बहुसम्मतोऽर्थः । सतुत्रस्य त्रेह्यादेवितुषीकरणमप्यस्य कचिदर्थो निर्दिष्टः ।
सर्वमपि फलितार्थकथनपरम्
(590)
66
'फलू " (ऊ.)
।
-
(591)
"फूत्" (ग.)
अनुकरणशब्दोऽयम् । कृञो योगे ( इतिपरकत्वाभावे) 'अनुकरणं
चानितिपरम् ' (1-4-62) इति गतिसंज्ञा । तेन 'फूत्कृत्य' इत्यत्र समासे
6
ल्यप् । फूत्कार: मुहुर्वात्याधूते मुखपवन विस्फर्जथुकरणम् । तुच्छभाषणमपि
इति केचित् । 'बाल: पायसदग्धो दध्यपि फूत्कृत्य भक्षयति' (हितोपदेशः
4-103) I
फूर
Be
भिर्योोंगे गतित्वम् । तेनाव्ययत्वम् । फलीकृत्य गच्छति । कार्यं निष्पाय,
विकृत्य वा गच्छतीत्यर्थः । ननु कथमेकस्यैव विरुद्धार्थकत्वमिति चेत् -
मैनम् । 'आरात्' इत्यत्र यया विरुद्धयोः संनिकृष्टविप्रष्कृष्टार्थयोधः,
एवमत्रापि शब्दशक्तिस्वाभाध्याद् भविष्यति । यद्वा, यदा 'फल निष्पत्तौ '
(भ्वादि: 530) इत्यस्मात् 'फली' इति रूपं सम्पद्यते, तदानीं क्रियानिष्पत्ति-
रर्थः । यदा तु 'ञि फला विशरणे' (स्वादिः 516 ) इत्यस्मात् प्रकृति-
सिद्धिस्तदा विकारार्थकत्वमिति न दोषः ।
6
अयमपि विकारार्थकः । अयमप्यूर्यादिः (1-1-61) । फलूकृत्य ।
अस्यापि फलीवद् अर्थमेदाः प्राच्यग्रन्थेषु बहुलमुपलभ्यन्ते । क्रियानिष्पत्तिरेत्र
बहुसम्मतोऽर्थः । सतुत्रस्य त्रेह्यादेवितुषीकरणमप्यस्य कचिदर्थो निर्दिष्टः ।
सर्वमपि फलितार्थकथनपरम्
(590)
66
'फलू " (ऊ.)
।
-
(591)
"फूत्" (ग.)
अनुकरणशब्दोऽयम् । कृञो योगे ( इतिपरकत्वाभावे) 'अनुकरणं
चानितिपरम् ' (1-4-62) इति गतिसंज्ञा । तेन 'फूत्कृत्य' इत्यत्र समासे
6
ल्यप् । फूत्कार: मुहुर्वात्याधूते मुखपवन विस्फर्जथुकरणम् । तुच्छभाषणमपि
इति केचित् । 'बाल: पायसदग्धो दध्यपि फूत्कृत्य भक्षयति' (हितोपदेशः
4-103) I