avyayakośa /314
This page has not been fully proofread.
प्रायेण
-
इदमलावधेयम् – 'वेदो वा प्रायदर्शनात्' (मीमांसासूत्रम्)
-
'अप्रथप्रायन्यायः' इत्यादिषु प्रयुक्तः प्रायशब्दोऽनव्ययोऽव्यय समानार्थकः ।
समानार्थकानव्ययाव्ययसायसायंशब्दवत् । अनव्ययस्यास्यैव 'प्रायस्य चित्ति-
चित्तयोः सुट् अस्कारो वा' (भाष्यम् 6-1-157) इति 'प्रायश्चित्तिः,
प्रायश्चित्तम्' इत्येत्रमर्थ सुडागमो विधीयते; 'प्रायोपवेशः' इत्यादिषु
ब्रतार्थकत्वमपि ' प्रायो नाम तपः प्रोक्तम्- 'इति स्मृत्या निर्वहन्ति । एतेन
'प्रायः पापं समुद्दिष्ट चित्तं तस्य विशोधनम्' इति स्मृतिः फलितार्थ-
कथनपरा ॥
278
(581)
"प्रायशः (त)
' अनेकशः, सामान्यतः' इत्यर्थकोऽयम् । व्युत्पत्तिपक्षे बर्थकात्
प्रायशब्दात् 'बहल्पार्थात् शस् कारकाद् अन्यतरस्याम् (5-4-42) इति
१
शस्प्रत्ययः । शस्प्रभृतयः-
(भाष्यम् 1-1-38) इति परिगणितेष्वस्य
संग्रहात् तद्धितान्तमिदमव्ययम् - इति वदन्ति । वस्तुतः 'बहल्पार्थात
मङ्गलामङ्गलवचनम् ' (वा. 5-4-42) इति नियमितत्वात् अत्र माङ्गल्यार्थक-
स्यास्फूर्तेनेंद समीचीन मिति, अव्युत्पन्नं शब्दखरूपमेवेदमिति प्रतीमः । 'आशा..
बन्ध: कुसुमसदृशं प्रायशो ह्यङ्गनानाम् (मेघसन्देश: 1-10 ) ।
१
J
(582)
"प्रायेण " (व.)
इदमपि पूर्ववत् 'सामान्यतः, प्राचुर्येण' इत्यर्थकम् । 'प्रायेण
सत्यपि हितार्थकरे विधौ हि श्रेयांसि लब्धुमसुखानि विनाऽन्तरायैः ॥।
(किरातार्जुनीयम् 5-49)।
-
इदमलावधेयम् – 'वेदो वा प्रायदर्शनात्' (मीमांसासूत्रम्)
-
'अप्रथप्रायन्यायः' इत्यादिषु प्रयुक्तः प्रायशब्दोऽनव्ययोऽव्यय समानार्थकः ।
समानार्थकानव्ययाव्ययसायसायंशब्दवत् । अनव्ययस्यास्यैव 'प्रायस्य चित्ति-
चित्तयोः सुट् अस्कारो वा' (भाष्यम् 6-1-157) इति 'प्रायश्चित्तिः,
प्रायश्चित्तम्' इत्येत्रमर्थ सुडागमो विधीयते; 'प्रायोपवेशः' इत्यादिषु
ब्रतार्थकत्वमपि ' प्रायो नाम तपः प्रोक्तम्- 'इति स्मृत्या निर्वहन्ति । एतेन
'प्रायः पापं समुद्दिष्ट चित्तं तस्य विशोधनम्' इति स्मृतिः फलितार्थ-
कथनपरा ॥
278
(581)
"प्रायशः (त)
' अनेकशः, सामान्यतः' इत्यर्थकोऽयम् । व्युत्पत्तिपक्षे बर्थकात्
प्रायशब्दात् 'बहल्पार्थात् शस् कारकाद् अन्यतरस्याम् (5-4-42) इति
१
शस्प्रत्ययः । शस्प्रभृतयः-
(भाष्यम् 1-1-38) इति परिगणितेष्वस्य
संग्रहात् तद्धितान्तमिदमव्ययम् - इति वदन्ति । वस्तुतः 'बहल्पार्थात
मङ्गलामङ्गलवचनम् ' (वा. 5-4-42) इति नियमितत्वात् अत्र माङ्गल्यार्थक-
स्यास्फूर्तेनेंद समीचीन मिति, अव्युत्पन्नं शब्दखरूपमेवेदमिति प्रतीमः । 'आशा..
बन्ध: कुसुमसदृशं प्रायशो ह्यङ्गनानाम् (मेघसन्देश: 1-10 ) ।
१
J
(582)
"प्रायेण " (व.)
इदमपि पूर्ववत् 'सामान्यतः, प्राचुर्येण' इत्यर्थकम् । 'प्रायेण
सत्यपि हितार्थकरे विधौ हि श्रेयांसि लब्धुमसुखानि विनाऽन्तरायैः ॥।
(किरातार्जुनीयम् 5-49)।