avyayakośa /313
This page has not been fully proofread.
प्रायः
(578)
प्राध्वम् " (ग.)
आनुकूल्यार्थकोऽयम् । यथा— 'सभाजने मे भुजमूर्ध्वबाहुः सभ्येतरं
प्राध्वमिदः प्रयुङ्क्ते ।' (रघुः – 13-43)।
—
अस्यैव बन्धनमूलकानुकूल्ये गम्ये 'प्राध्वं बन्धने' (1-4-78) इति
कृञो योंगे गतिसंज्ञायां समासे 'प्राध्वंकृत्य' इति भवति । बन्धनेन अनुकूलं
कृत्वेत्यर्थः । नम्रताऽप्यस्यार्थ इति क्वचिन्निर्दिष्टम् । 'प्राध्वमङ्गानि साहसात्'
इत्यत्व निग्रहार्थकत्वं तिलकेनोक्तम् ।
277
(579)
"प्रान्तम्" (ति.)
प्रगतत्वमन्तस्य, प्रगतोऽन्तोऽस्मिन् देश इति वा प्रान्तम् । तिष्ठद्गु-
प्रभृतित्वादव्ययीभावसमासः ।
(580)
प्रायः" (व.)
बाहुल्यार्थक मिदमव्ययम्। 'प्रायः पयोधरसमुन्नतिरत्न हेतुः -'
(उद्भटः) । 'प्रायः प्रादने पुंसां पौनः पुन्यं निवारयन्' (न्यासतिलके 1 )
इत्यादिष्ट उत्प्रेक्षार्थकत्वमपि ज्ञेयम् । तदुक्तम् 'मन्ये शके ध्रुवं प्रायो
नून मित्येवमादयः । उत्प्रेक्षाव्यञ्जकाः शब्दा इवशब्दोऽपि तादृशः ॥ (काव्या-
दर्श:) इति । 'प्रपद्ये तं गिरिं प्रायः -' इत्यादिषु प्राथम्यार्थकत्वमपि ।
।
-
(578)
प्राध्वम् " (ग.)
आनुकूल्यार्थकोऽयम् । यथा— 'सभाजने मे भुजमूर्ध्वबाहुः सभ्येतरं
प्राध्वमिदः प्रयुङ्क्ते ।' (रघुः – 13-43)।
—
अस्यैव बन्धनमूलकानुकूल्ये गम्ये 'प्राध्वं बन्धने' (1-4-78) इति
कृञो योंगे गतिसंज्ञायां समासे 'प्राध्वंकृत्य' इति भवति । बन्धनेन अनुकूलं
कृत्वेत्यर्थः । नम्रताऽप्यस्यार्थ इति क्वचिन्निर्दिष्टम् । 'प्राध्वमङ्गानि साहसात्'
इत्यत्व निग्रहार्थकत्वं तिलकेनोक्तम् ।
277
(579)
"प्रान्तम्" (ति.)
प्रगतत्वमन्तस्य, प्रगतोऽन्तोऽस्मिन् देश इति वा प्रान्तम् । तिष्ठद्गु-
प्रभृतित्वादव्ययीभावसमासः ।
(580)
प्रायः" (व.)
बाहुल्यार्थक मिदमव्ययम्। 'प्रायः पयोधरसमुन्नतिरत्न हेतुः -'
(उद्भटः) । 'प्रायः प्रादने पुंसां पौनः पुन्यं निवारयन्' (न्यासतिलके 1 )
इत्यादिष्ट उत्प्रेक्षार्थकत्वमपि ज्ञेयम् । तदुक्तम् 'मन्ये शके ध्रुवं प्रायो
नून मित्येवमादयः । उत्प्रेक्षाव्यञ्जकाः शब्दा इवशब्दोऽपि तादृशः ॥ (काव्या-
दर्श:) इति । 'प्रपद्ये तं गिरिं प्रायः -' इत्यादिषु प्राथम्यार्थकत्वमपि ।
।
-