avyayakośa /283
This page has not been fully proofread.
247
पश्चमी सप्तमीषु वर्तमानस्य पश्चभावः, आतिप्रत्ययश्च निपात्यते । असर्वविभक्ति-
तद्धितान्तत्वेन अव्ययत्वम् । पश्चाद्रमणीयम् पश्चादागतः, पश्चाद् वसति ।
दक्षिणपश्चात् – उत्तरपश्चात् । पश्चात्तात् । पश्चिमः। पाश्चात्यः ।
(516)
"पश्य" (ति.प्र.)
-
प्रशंसा विस्मयश्चास्यार्थी । प्रशंसायाम् – 'पश्यानुरूपमिन्दिन्दिरेण
माकन्दशेखरो मुखर: ' । विस्मये – 'पश्य बालोऽपि विद्वान्' । 'दृशिर्
'प्रेक्षणे' (भ्वादिः पर. अनिट) इति धातोर्लोणमध्यम पुरुषैकवचनप्रतिरूपक-
मिदम् ।
(517)
पश्यत " (ति. प्र.)
आश्चर्यार्थकोऽयम् ।
6
पश्यत शिशुरपि विद्वान् ' । वर्धमानस्तु
पूजार्थकत्वमप्यभ्युपगत्य ' पश्यत माणवको भुङ्क्ते' इत्युदाजहार । इदमपि
दृशिर धातोर्लोमध्यमपुरुषबहुववनप्रतिरूपकम् ।
1.
'दिक्पूवपदस्यापरस्य पश्चभावो वतव्यः, आतिश्च प्रत्यय: ' (बा.
5-3-32) इति निष्पने एते। उभे अध्यध्यये ।
2. याहुलकात् स्वार्थे तातिल नस्यये, तस्य चाव्ययध्वे रूपमेवं छन्दसि
भवति । 'आ पश्चात्तात् नामस्या पुरस्तात् -' (ऋ. 7-72-5)।
अग्रपश्चात् डिप्रच्' (वा. 4-3-23) इति शैषिको डिमच्प्रत्ययः ।
डिवाहिलोप: । एतच रूपं कालत्राचिनो पश्चादित्यस्यैव; प्रकरणात् ।
अद्यध्वे देशविवक्षायामपि 'पश्चिमो देशः' इत्यादीनि बहुलं प्रयुअते;
तल प्रमाणं नृग्यम् । यद्धा, प्रकृतवार्तिके'कालात' इत्यस्य अवि..
वक्षया अविशेषेण देशकाल वा चिनोरुभयोरपि डिमच्- इस्वभ्युपगमे
न दोषः !
त्र)
3.
पश्यत
66
•
4. 'दक्षिणापश्चात् –' (4-2-98) इति षिके स्थप्रस्थये, किरवे
नादिवृद्धौ च रूपमेवम् ।
पश्चमी सप्तमीषु वर्तमानस्य पश्चभावः, आतिप्रत्ययश्च निपात्यते । असर्वविभक्ति-
तद्धितान्तत्वेन अव्ययत्वम् । पश्चाद्रमणीयम् पश्चादागतः, पश्चाद् वसति ।
दक्षिणपश्चात् – उत्तरपश्चात् । पश्चात्तात् । पश्चिमः। पाश्चात्यः ।
(516)
"पश्य" (ति.प्र.)
-
प्रशंसा विस्मयश्चास्यार्थी । प्रशंसायाम् – 'पश्यानुरूपमिन्दिन्दिरेण
माकन्दशेखरो मुखर: ' । विस्मये – 'पश्य बालोऽपि विद्वान्' । 'दृशिर्
'प्रेक्षणे' (भ्वादिः पर. अनिट) इति धातोर्लोणमध्यम पुरुषैकवचनप्रतिरूपक-
मिदम् ।
(517)
पश्यत " (ति. प्र.)
आश्चर्यार्थकोऽयम् ।
6
पश्यत शिशुरपि विद्वान् ' । वर्धमानस्तु
पूजार्थकत्वमप्यभ्युपगत्य ' पश्यत माणवको भुङ्क्ते' इत्युदाजहार । इदमपि
दृशिर धातोर्लोमध्यमपुरुषबहुववनप्रतिरूपकम् ।
1.
'दिक्पूवपदस्यापरस्य पश्चभावो वतव्यः, आतिश्च प्रत्यय: ' (बा.
5-3-32) इति निष्पने एते। उभे अध्यध्यये ।
2. याहुलकात् स्वार्थे तातिल नस्यये, तस्य चाव्ययध्वे रूपमेवं छन्दसि
भवति । 'आ पश्चात्तात् नामस्या पुरस्तात् -' (ऋ. 7-72-5)।
अग्रपश्चात् डिप्रच्' (वा. 4-3-23) इति शैषिको डिमच्प्रत्ययः ।
डिवाहिलोप: । एतच रूपं कालत्राचिनो पश्चादित्यस्यैव; प्रकरणात् ।
अद्यध्वे देशविवक्षायामपि 'पश्चिमो देशः' इत्यादीनि बहुलं प्रयुअते;
तल प्रमाणं नृग्यम् । यद्धा, प्रकृतवार्तिके'कालात' इत्यस्य अवि..
वक्षया अविशेषेण देशकाल वा चिनोरुभयोरपि डिमच्- इस्वभ्युपगमे
न दोषः !
त्र)
3.
पश्यत
66
•
4. 'दक्षिणापश्चात् –' (4-2-98) इति षिके स्थप्रस्थये, किरवे
नादिवृद्धौ च रूपमेवम् ।