avyayakośa /28
This page has not been fully proofread.
धातूपसर्गयो: कार्यमन्तरङ्गं वा, धातुप्रत्यययोः कार्यमन्तरङ्ग इति
पक्षद्वयमुपक्षिप्य 'पूत्र धातुः साधनेन [= प्रत्ययेन ] युज्यते; पश्चादुपसर्गेण '
इति — भाष्ये; तथा (6-1-135 )
-
66
'बुद्धिस्थादभिसम्बन्चात् तथा धातूपसर्गयोः ।
अभ्यन्तरीकृतो भेदः पदकाले प्रकाशते ॥ " ( हरि :)
4
"क्रियाविशेषाः सातै प्रक्रम्यन्ते तथाविधाः ।
कार्याणामन्तरङ्गत्वं एवं धातूपसर्गयोः ॥
सावनैर्याति सम्बन्धं तथाभूतव सा किया "
इति वाक्यपदीये च
स्थापितम् । द्योतक्रत्वपक्षेऽपि धातुस्थमेवार्थमुपसर्गो द्योतयतीति बहुसम्मनम् ।
तदुक्तम्-
"स्थादिभिः केवलैर्यच्च गमनादि न गम्यते ।
तत्रानुमानाद् विविधात् तद्धर्मा प्रादिरुच्यते ॥" ( बाक्यपदीयम)
"" कचित् सम्भविनो मेदाः केवलैरनिदर्शिताः ।
उपसर्गेण सम्बन्धे व्यज्यन्ते प्रपरादिना ॥ " ( वाक्यपदीयम् इति
॥
"सन्तमेव चिरमप्रकृतत्वात् अप्रकाशितमदियुतदने ।
विभ्रमं मधुमदः प्रमदानां धातुलीनमुपसर्ग इवार्थम् ॥"
इति च ।
1. क्वचित् = पचत्यादौ ।
(शिशुपालवच: 10-15)
पक्षद्वयमुपक्षिप्य 'पूत्र धातुः साधनेन [= प्रत्ययेन ] युज्यते; पश्चादुपसर्गेण '
इति — भाष्ये; तथा (6-1-135 )
-
66
'बुद्धिस्थादभिसम्बन्चात् तथा धातूपसर्गयोः ।
अभ्यन्तरीकृतो भेदः पदकाले प्रकाशते ॥ " ( हरि :)
4
"क्रियाविशेषाः सातै प्रक्रम्यन्ते तथाविधाः ।
कार्याणामन्तरङ्गत्वं एवं धातूपसर्गयोः ॥
सावनैर्याति सम्बन्धं तथाभूतव सा किया "
इति वाक्यपदीये च
स्थापितम् । द्योतक्रत्वपक्षेऽपि धातुस्थमेवार्थमुपसर्गो द्योतयतीति बहुसम्मनम् ।
तदुक्तम्-
"स्थादिभिः केवलैर्यच्च गमनादि न गम्यते ।
तत्रानुमानाद् विविधात् तद्धर्मा प्रादिरुच्यते ॥" ( बाक्यपदीयम)
"" कचित् सम्भविनो मेदाः केवलैरनिदर्शिताः ।
उपसर्गेण सम्बन्धे व्यज्यन्ते प्रपरादिना ॥ " ( वाक्यपदीयम् इति
॥
"सन्तमेव चिरमप्रकृतत्वात् अप्रकाशितमदियुतदने ।
विभ्रमं मधुमदः प्रमदानां धातुलीनमुपसर्ग इवार्थम् ॥"
इति च ।
1. क्वचित् = पचत्यादौ ।
(शिशुपालवच: 10-15)