avyayakośa /267
This page has not been fully proofread.
निष्का
231
इदमत्राबधेयम् – प्रादिगणे (1-4-58) निम्, जिस इति सकारा-
न्तं रेफान्तं च उपसर्गद्वयं पठितम् । तत्र उभयोः प्रायः समानार्थकत्वमेव ।
' निर्विण्ण: ' ' निरः कुष: (7-2-46) इत्यादौ णत्वाचये रेफविशिष्ट-
निमित्तित्वेन 'निर्' इत्यस्याभ्युपगमः । एवं 'निष्टपति सुवर्णम्' इत्यादि-
स्थलेषु षत्वायै निसस्तपतावनासेवने (8-3-102) इत्यादिषु 'निम्'
इति सान्तोपसर्गस्याश्रयणम् इति । विस्तरस्तु बृहन्छन्देन्दुशेखरादौ । प्रयोगे
तु उभयोरप्यविशेष एव ।
6
(477)
"निःषमम्" (ति.)
निर्गतं समम्, निर्गतत्वं समस्य, इति वा निःषमम् । समानिष्क्रान्तो
निःषमम् इति केचित् । निन्दाऽस्यार्थः । तिष्ठद्गुगणे पाठादन्ययीभाष-
समासेऽन्ययत्वम् । 'सुविनिर्दुभ्य: सुपिसूतिसमा: ' (8-3-88) इति षत्वम्।
सुषामादित्वेन षत्वपरिकल्पनं तु अप्रामाणिकम् ।
9
(478)
निष्कुला" (डा.)
निष्कोषणायें [ = निस्सारीकरणायें] वर्तमानात निष्फुलशब्दात् कृञो
योगे ' निष्कुलान्निष्कोषणे' (5-4-62) इति डा प्रत्ययः । तस्य 'ऊर्यादि-
विडाचव' (1-4-61) इति गतिसंज्ञा । तस्यापि प्रामीश्वरीयत्वेन निपात-
त्यात्, 'स्वरादिनिपातमव्ययम् (1-1-37) इत्यव्ययसंज्ञा । 'निष्ठुला-
करोति पशून '। निष्कुष्णातीत्यर्थः ।
231
इदमत्राबधेयम् – प्रादिगणे (1-4-58) निम्, जिस इति सकारा-
न्तं रेफान्तं च उपसर्गद्वयं पठितम् । तत्र उभयोः प्रायः समानार्थकत्वमेव ।
' निर्विण्ण: ' ' निरः कुष: (7-2-46) इत्यादौ णत्वाचये रेफविशिष्ट-
निमित्तित्वेन 'निर्' इत्यस्याभ्युपगमः । एवं 'निष्टपति सुवर्णम्' इत्यादि-
स्थलेषु षत्वायै निसस्तपतावनासेवने (8-3-102) इत्यादिषु 'निम्'
इति सान्तोपसर्गस्याश्रयणम् इति । विस्तरस्तु बृहन्छन्देन्दुशेखरादौ । प्रयोगे
तु उभयोरप्यविशेष एव ।
6
(477)
"निःषमम्" (ति.)
निर्गतं समम्, निर्गतत्वं समस्य, इति वा निःषमम् । समानिष्क्रान्तो
निःषमम् इति केचित् । निन्दाऽस्यार्थः । तिष्ठद्गुगणे पाठादन्ययीभाष-
समासेऽन्ययत्वम् । 'सुविनिर्दुभ्य: सुपिसूतिसमा: ' (8-3-88) इति षत्वम्।
सुषामादित्वेन षत्वपरिकल्पनं तु अप्रामाणिकम् ।
9
(478)
निष्कुला" (डा.)
निष्कोषणायें [ = निस्सारीकरणायें] वर्तमानात निष्फुलशब्दात् कृञो
योगे ' निष्कुलान्निष्कोषणे' (5-4-62) इति डा प्रत्ययः । तस्य 'ऊर्यादि-
विडाचव' (1-4-61) इति गतिसंज्ञा । तस्यापि प्रामीश्वरीयत्वेन निपात-
त्यात्, 'स्वरादिनिपातमव्ययम् (1-1-37) इत्यव्ययसंज्ञा । 'निष्ठुला-
करोति पशून '। निष्कुष्णातीत्यर्थः ।