avyayakośa /217
This page has not been fully proofread.
ठम्
(362)
181
"झगिति " (ख)
शीघ्रार्थकमिदं 'झटिति' इत्यस्य पर्यायत्वेन शब्दार्थचिन्तामणा-
दुपात्तम् । 'झगति' इति क्वचिद् दृश्यते; स तु प्रमादपाठ इत्यबगन्तव्यः ।
(363)
झटिति " (स्व.)
6
शीघ्रार्थकोऽयम । 'आनीय झटिति घटयति विधिरभिमतमभिमुखी-
भूतः ॥' (रत्नावली 17 ) । 'झट्टि' 'झत्ति' 'झल्ति' इस्मस्य
प्राकृतभाषासु विकाराः ।
6
(364)
'ठम्" (व.)
अनुकरणशब्दोऽयमन्ययसंज्ञकः । एवं 'ठठं' इत्यादीनामपि ग्रहणम् ।
स्पष्टमिदं शब्दकल्पद्रुमे । तत्रैव महानाटक श्लोकोऽपि उदाहृतः '—सोपा.
नमारुह्य चकार शब्द उठं ठठं ठं ठठठं ठठं ठम् ॥ ' इति । उपलक्षणमेतत्
पिपिप्रिय ससस्वयं मुमुमुखासवं देहि मे ततत्यज दुदुद्रुतं भमभभाजनं
काञ्चनम् ।" इति शृङ्गारप्रकाशे (प्रथमप्रकाशे) उदाहृतश्लोकेऽपि 'पि'
'स' '' 'त' 'दु' 'भ' इत्यादयो वर्णाः मदवशात् स्खलितजल्पिताः;
तेषां चाव्ययत्वमेवेति बोध्यम्। अन्यथा निरर्थकानां तेषां लोकघटितरबेन
समासानुपपत्तेः । एषैव गति: 'भुक्कुण्डोऽहं भूपतिस्त्वं च राजन् भब्भाव-
(362)
181
"झगिति " (ख)
शीघ्रार्थकमिदं 'झटिति' इत्यस्य पर्यायत्वेन शब्दार्थचिन्तामणा-
दुपात्तम् । 'झगति' इति क्वचिद् दृश्यते; स तु प्रमादपाठ इत्यबगन्तव्यः ।
(363)
झटिति " (स्व.)
6
शीघ्रार्थकोऽयम । 'आनीय झटिति घटयति विधिरभिमतमभिमुखी-
भूतः ॥' (रत्नावली 17 ) । 'झट्टि' 'झत्ति' 'झल्ति' इस्मस्य
प्राकृतभाषासु विकाराः ।
6
(364)
'ठम्" (व.)
अनुकरणशब्दोऽयमन्ययसंज्ञकः । एवं 'ठठं' इत्यादीनामपि ग्रहणम् ।
स्पष्टमिदं शब्दकल्पद्रुमे । तत्रैव महानाटक श्लोकोऽपि उदाहृतः '—सोपा.
नमारुह्य चकार शब्द उठं ठठं ठं ठठठं ठठं ठम् ॥ ' इति । उपलक्षणमेतत्
पिपिप्रिय ससस्वयं मुमुमुखासवं देहि मे ततत्यज दुदुद्रुतं भमभभाजनं
काञ्चनम् ।" इति शृङ्गारप्रकाशे (प्रथमप्रकाशे) उदाहृतश्लोकेऽपि 'पि'
'स' '' 'त' 'दु' 'भ' इत्यादयो वर्णाः मदवशात् स्खलितजल्पिताः;
तेषां चाव्ययत्वमेवेति बोध्यम्। अन्यथा निरर्थकानां तेषां लोकघटितरबेन
समासानुपपत्तेः । एषैव गति: 'भुक्कुण्डोऽहं भूपतिस्त्वं च राजन् भब्भाव-