avyayakośa /212
This page has not been fully proofread.
176
चेत्
निर्धनो भूत्वा भवत्यद्धा महाधनः ।', 'चिरादपि बलात्कारो बलिन: सिद्ध-
येऽरिषु ।' (शिशु. 2-105), 'चिरस्य याथार्थ्यमलम्भि दिग्गजै: ।' (शिशु.
1-61) इति प्रयोगा: ।
66
(351)
चेत " (चा.)
यद्यर्थे, वारणोपदेशे च इदमव्ययम् । यद्यर्थे– 'शान्तिश्चेत् अमृतेन
किम् ? ' । वारणोपदेशे–'न चेत् व्याधीयेत गुरोरुच्छिष्टं भुञ्जीत' ।
,
निश्चयेऽपि । यथा—'स्याल्लिङ्गमपि सापेक्षं तत्सिद्धेरत एव चेत्' ।
'
(ब्रह्मसिद्धिः, नियोगकाण्डे ६९ श्लोकः) । अत्र भावशुद्धिर्व्याख्या—
' चेत् इति निश्चयेऽपि प्रयुञ्जते वृद्धा इति ।
'चेत् कुत्सितेऽथ साकल्ये स्तुतौ पक्षान्तरेऽव्ययम् ।" इति वाङ्म-
यार्णवः। असन्देहेऽपि सन्देहवचनमप्यस्यार्थः । यथा— — सत्यं चेद् गुरुवा-
क्यमेव .....' (शब्दार्थचिन्तामणिः ) - इति शब्दकल्पद्रुमः।
।
सूखे पूर्वसूलात् 'उत्तराधरदक्षिणात्' इति प्रकृतेरनुवर्तमानस्वात्
चिन्त्यमिदम् । 'परेण नाकम्' इत्यादिसिद्धयर्थ 'उत्तराधरदक्षि-
णात्' इति नानुवर्तनीयमिति मन्यमानानां मतेऽपि 'दिक्लन्देभ्य:-'
(5-3-27) इति दिग्वाचकशब्देभ्य एवं एनपो विधानस्य सम्मत-
स्वात्, चिरेण' इत्यस्य कालवाचकत्वेन तेनापि निस्ताराभावात् ।
चेत्
निर्धनो भूत्वा भवत्यद्धा महाधनः ।', 'चिरादपि बलात्कारो बलिन: सिद्ध-
येऽरिषु ।' (शिशु. 2-105), 'चिरस्य याथार्थ्यमलम्भि दिग्गजै: ।' (शिशु.
1-61) इति प्रयोगा: ।
66
(351)
चेत " (चा.)
यद्यर्थे, वारणोपदेशे च इदमव्ययम् । यद्यर्थे– 'शान्तिश्चेत् अमृतेन
किम् ? ' । वारणोपदेशे–'न चेत् व्याधीयेत गुरोरुच्छिष्टं भुञ्जीत' ।
,
निश्चयेऽपि । यथा—'स्याल्लिङ्गमपि सापेक्षं तत्सिद्धेरत एव चेत्' ।
'
(ब्रह्मसिद्धिः, नियोगकाण्डे ६९ श्लोकः) । अत्र भावशुद्धिर्व्याख्या—
' चेत् इति निश्चयेऽपि प्रयुञ्जते वृद्धा इति ।
'चेत् कुत्सितेऽथ साकल्ये स्तुतौ पक्षान्तरेऽव्ययम् ।" इति वाङ्म-
यार्णवः। असन्देहेऽपि सन्देहवचनमप्यस्यार्थः । यथा— — सत्यं चेद् गुरुवा-
क्यमेव .....' (शब्दार्थचिन्तामणिः ) - इति शब्दकल्पद्रुमः।
।
सूखे पूर्वसूलात् 'उत्तराधरदक्षिणात्' इति प्रकृतेरनुवर्तमानस्वात्
चिन्त्यमिदम् । 'परेण नाकम्' इत्यादिसिद्धयर्थ 'उत्तराधरदक्षि-
णात्' इति नानुवर्तनीयमिति मन्यमानानां मतेऽपि 'दिक्लन्देभ्य:-'
(5-3-27) इति दिग्वाचकशब्देभ्य एवं एनपो विधानस्य सम्मत-
स्वात्, चिरेण' इत्यस्य कालवाचकत्वेन तेनापि निस्ताराभावात् ।