avyayakośa /197

2023-07-15 11:45:12 by ambuda-bot

This page has not been fully proofread.

करवा

161

(318)

" कै" (कृ.)

एतदन्तमव्ययम् ।

प्रये देवेभ्य: – "

(ऋक्. 1-142-6)। अत्र

प्रपूर्वकाद् याधातोः ' प्रयै रोहिष्यै अव्यधिष्यै ' ( 3-4-10 ) इति ऐप्रत्यया-
न्तत्व निपात्यते। 'आतो लोप इटि च' (6-4-64) इत्याकारलोपः।
एजन्तकृत्त्वादव्ययत्वम् । प्रये = प्रयातुमित्यर्थः । छान्दसोऽयम् ।

(319)

"क्त्वा " (कृ.)

एतदन्तमव्ययसंज्ञकं ज्ञेयम् । एतद्विस्तरस्तु बहुत्रास्माभिः प्रपश्चितो.
ऽनुसन्धेयः । 'क्त्वातोसुकसुन: ' (1-1-40) इत्यव्ययत्वम् ।

6

१. अस्य समासे यब्रू भवति । वेदेषु सोपसर्गादपि कचिन्न ल्यप् '
यथा— कृष्णं वासो परिधापयित्वा' । अल 'क्त्वाऽपि छन्दसि ।
(7-1-38) इति (ल्यपा साकं ) क्त्वा प्रत्ययोऽपि समाहियते । एवम् 'प्रत्यञ्च
मकं प्रत्यर्थयित्वा' (अथर्व- 12-2-55) इत्यादिष्वपि ज्ञेयम् ।

-

गत्वाय'

२. कचित् यक् भवति । यथा -' दिवं सुपर्णा
(ऋक् · 8-10-8) 'दचा सविनाऽधिपः । अत्र 'क्यो यक्' ( 7-1-47 )
इति यक् । अयमपि छन्दस्येव ।

३. छन्दसि इषधातो: क्त्वायाम्, 'इष्ट्वीनमिति च' (7-1-48)
इति निपातनात् 'इष्ट्वीनं देवान्' इत्यादिषु ईनमादेश इति ज्ञेयम् ।
अत्र सूत्रे चकारात्, 'पीत्वीनम् ' इत्याद्यपि सिद्धयतीति वामनादयः ।