avyayakośa /178
This page has not been fully proofread.
ऐषम:
(275)
"ऐ" (नि.)
आह्वाना मन्त्रणस्मरणेषु निपातोऽयम् । 'ऐ वाचं देहिं धैर्य नः ―,
(भट्टि: 6-18)। 'ऐशब्दो निपातोऽभिमुखीकरणे वर्तते।' इति जयमङ्गला ।
'ऐ'ऐश्वर्यमत्ता: !" इत्यादिषु असूयादिष्वपि दृश्यते ।
(276)
"ऐकध्यम्" (त.)
142
'एकादू धो
एकशब्दात् परस्य धाप्रत्ययस्य अधिकरणविचाले गम्ये '
ध्यमुञन्यतरस्याम्' (5-3-44) इति ध्यमुञ्प्रत्ययः । अधिकरणविचालो
नाम – एकस्यानेकीकरणम्, अनेकस्य वा एकीकरणम् । 'ऐकष्यं भुङ्क्ते,
ऐकध्यं कुरु.' इत्युदाहरणे । तद्धितान्ताव्ययमिदम् । तदुक्तम्- 'तसिलादि-
स्तद्धित एधापर्यन्तः ।) (ग. सू. 1-1-37) इति ।
66
(277)
ऐषमः" (त.)
अस्मिन् संवत्सरे' इत्यर्थे, 'सद्यः परुत् परायैषमः –' (5.3-22)
"
इत्यत्र, 'इदम: समसण (बा. 5-3-22) इति बचनेन समसण्प्रत्यये, प्रकृ-
तेरिश्भावे, आदिवृद्धी च ऐषमः इति सिद्धयति । 'परुत् पराभूतसरो-
1.
अस, 'निपात एकाजनाइ' (1-1-14) इति प्रगृहझसंज्ञायाम्,
प्लुखप्रगृह्या अचि नित्यम्' (6-1-125) इति प्रकृतिभावः ।
(275)
"ऐ" (नि.)
आह्वाना मन्त्रणस्मरणेषु निपातोऽयम् । 'ऐ वाचं देहिं धैर्य नः ―,
(भट्टि: 6-18)। 'ऐशब्दो निपातोऽभिमुखीकरणे वर्तते।' इति जयमङ्गला ।
'ऐ'ऐश्वर्यमत्ता: !" इत्यादिषु असूयादिष्वपि दृश्यते ।
(276)
"ऐकध्यम्" (त.)
142
'एकादू धो
एकशब्दात् परस्य धाप्रत्ययस्य अधिकरणविचाले गम्ये '
ध्यमुञन्यतरस्याम्' (5-3-44) इति ध्यमुञ्प्रत्ययः । अधिकरणविचालो
नाम – एकस्यानेकीकरणम्, अनेकस्य वा एकीकरणम् । 'ऐकष्यं भुङ्क्ते,
ऐकध्यं कुरु.' इत्युदाहरणे । तद्धितान्ताव्ययमिदम् । तदुक्तम्- 'तसिलादि-
स्तद्धित एधापर्यन्तः ।) (ग. सू. 1-1-37) इति ।
66
(277)
ऐषमः" (त.)
अस्मिन् संवत्सरे' इत्यर्थे, 'सद्यः परुत् परायैषमः –' (5.3-22)
"
इत्यत्र, 'इदम: समसण (बा. 5-3-22) इति बचनेन समसण्प्रत्यये, प्रकृ-
तेरिश्भावे, आदिवृद्धी च ऐषमः इति सिद्धयति । 'परुत् पराभूतसरो-
1.
अस, 'निपात एकाजनाइ' (1-1-14) इति प्रगृहझसंज्ञायाम्,
प्लुखप्रगृह्या अचि नित्यम्' (6-1-125) इति प्रकृतिभावः ।