avyayakośa /176
This page has not been fully proofread.
140
(272)
"एवम्" (चा.)
-
निश्चयाङ्गीकार-प्रकार-प्रकृतपरामर्शोपदेश निर्देश- इवार्थोक्तपरामर्शैवार्थेषु
चादिषु पठितोऽयं निपातः । निश्चये – ' एवमित्थं यदात्थ त्वम् । अङ्गीकारे-
एवं कुर्मः । प्रकारे — एवं कुरु । प्रकृतपरामर्शे –' एवं वादिनि देवर्षो—'
।
(कुमार 6-84) । उपदेशे – एवं पठ । निर्देशे–एवं तावत् । इवार्थे– यथा-
ऽग्निरेवं विप्रः । अग्निरिव विप्र इत्यत्रार्थः । उक्तपरामर्श - 'एवमादीन्
विजानीयात् प्रकाशांल्लोककण्टकान्' (मनुः) । एवार्थे – एवमेतत् कः
-
सन्देह: ? । 'अहार्यमेवं मृगनाभिपत्रमियानशेषेण तयोर्विशेषः । वाकारार्थ-
ऽपि कचित् – यथा 'यथेतमनेवं च' (ब्रसू.) । समुच्चयोऽपि क्वचि
दस्यार्थत्वेन परिगणित: । एवंभूतः, एवंकारम् इत्यादिषु क्रियाविशेषणत्वम् ।
एवंविधः, एवंप्रकार इत्यादिषु द्रव्यविशेषणत्वमिति बोध्यम् ।
(273)
एग्"
एतदन्तमव्ययमिति ज्ञेयम् । अवपूर्वात् 'चक्षिङ् व्यक्तायां वाचि '
इत्यस्मात् ' अवचक्षे च ' ( 3-4-15 ) इति निपातनात् एश्प्रत्यये, प्रत्ययस्य
शिवेन सार्वधातुकत्वात् ख्याञादेशो न । तुमुनर्थकोऽयं प्रत्ययः । 'रिपुणा
नावचक्षे' (ऋक्. 4-58-5)। अवख्यातुमित्यर्थः । ' कृन्मेजन्त: '
(1-1-39) इत्यव्ययत्वम् ।
1.
अस, 'अन्यथैवं कथमिस्थंसु सिद्ध प्रयोगश्चेत्' (3-4-27) इति कृणो
णमुल् । 'सिद्धाप्रयोगः' इत्यस्य, निरर्थकत्वात् प्रयोगानई इत्यर्थः ।
एवळ ' एवङ्कारं भुङ्क्ते' इत्यस ' एवं भुङ्क्ते' इत्येवार्थः ।
(272)
"एवम्" (चा.)
-
निश्चयाङ्गीकार-प्रकार-प्रकृतपरामर्शोपदेश निर्देश- इवार्थोक्तपरामर्शैवार्थेषु
चादिषु पठितोऽयं निपातः । निश्चये – ' एवमित्थं यदात्थ त्वम् । अङ्गीकारे-
एवं कुर्मः । प्रकारे — एवं कुरु । प्रकृतपरामर्शे –' एवं वादिनि देवर्षो—'
।
(कुमार 6-84) । उपदेशे – एवं पठ । निर्देशे–एवं तावत् । इवार्थे– यथा-
ऽग्निरेवं विप्रः । अग्निरिव विप्र इत्यत्रार्थः । उक्तपरामर्श - 'एवमादीन्
विजानीयात् प्रकाशांल्लोककण्टकान्' (मनुः) । एवार्थे – एवमेतत् कः
-
सन्देह: ? । 'अहार्यमेवं मृगनाभिपत्रमियानशेषेण तयोर्विशेषः । वाकारार्थ-
ऽपि कचित् – यथा 'यथेतमनेवं च' (ब्रसू.) । समुच्चयोऽपि क्वचि
दस्यार्थत्वेन परिगणित: । एवंभूतः, एवंकारम् इत्यादिषु क्रियाविशेषणत्वम् ।
एवंविधः, एवंप्रकार इत्यादिषु द्रव्यविशेषणत्वमिति बोध्यम् ।
(273)
एग्"
एतदन्तमव्ययमिति ज्ञेयम् । अवपूर्वात् 'चक्षिङ् व्यक्तायां वाचि '
इत्यस्मात् ' अवचक्षे च ' ( 3-4-15 ) इति निपातनात् एश्प्रत्यये, प्रत्ययस्य
शिवेन सार्वधातुकत्वात् ख्याञादेशो न । तुमुनर्थकोऽयं प्रत्ययः । 'रिपुणा
नावचक्षे' (ऋक्. 4-58-5)। अवख्यातुमित्यर्थः । ' कृन्मेजन्त: '
(1-1-39) इत्यव्ययत्वम् ।
1.
अस, 'अन्यथैवं कथमिस्थंसु सिद्ध प्रयोगश्चेत्' (3-4-27) इति कृणो
णमुल् । 'सिद्धाप्रयोगः' इत्यस्य, निरर्थकत्वात् प्रयोगानई इत्यर्थः ।
एवळ ' एवङ्कारं भुङ्क्ते' इत्यस ' एवं भुङ्क्ते' इत्येवार्थः ।