avyayakośa /160
This page has not been fully proofread.
124
उपहरः । भृशे– उपक्षीणः, उप पराध हरेर्गुणाः, 'न भवान् अनु राम
चेद् उप शूरेषु वा ततः' (भट्टि 8-86 ) । अध्याहारे–2 उपस्कृतं वाक्यम् ।
वैकृते – उपस्कृताः प्रकृतयः, उपस्कीर्णमुखः ॥
3
-
हीन-पश्चाद्भाव-उद्योग-व्याप्ति-मारण-मरण-अनुकम्पा - वी सादयोऽप्यर्था
अस्य चन्थेषु निर्दिष्टाः ।
हीने – 'उप' शूरं न ते वृत्तं कथं रात्रिश्चराधम !' (भट्टिः-8-87 ) 1
पश्चाद्भावे – उपेन्द्रः । इन्द्रस्य पश्चाज्जात इत्यर्थः । उद्योगे- - उपभृत् ।
एवं व्याप्त्यादिष्वव्यर्थेषु यथासम्भवमुदाहार्यम् ।
-
6
यत्तु वी सार्थे 'देवंदेवमुपचरति' इति वाक्यं वाचस्पत्य उदाहृतम् ;
तच्चिन्त्यम् । अत्र 'नित्यवीप्सयो: ' (8-1-4) इति देवशब्दस्य द्विवेचनात,
उक्तार्थानामप्रयोगः' इति न्यायेन 'उप' इत्यस्य वीप्सायोतकत्वाभावात् ।
उप
1.
भस, 'उपोऽधिके च' (14-87) इति अधिकार्थे वर्तमानस्य 'उप'
इत्यस्य कर्मप्रवचनीय संज्ञायाम्, 'यस्मादधिकं यस्य चेश्वरवचनं तक
सप्तमी (2-3-9) इति परार्धशब्दस्य सप्तमी ।
"
2.
अन, उपात् प्रतियश्न वैकृत वाक्याध्याहारेषु च' (6-1-139) इति
बाक्याध्याहारे खुद । उपस्कृताः प्रकृतयः' इत्यत्र तु बैकृते सुट् ।
वैकृतम् = विकारभाक्त्वम् ।
4.
.
3. अल, हिसायां प्रतेश्च' (6-1-141) इति सुडागमः । हिंसाऽध्यत
वैकृतकारणमिति, 'उप' इत्यस्यासार्थसंग तर्दृष्टव्या ।
'उपोऽधिके
(1-4-87) इति होनार्थे वर्तमानस्य 'उप'
इत्यस्य कर्मप्रवचनीयसंज्ञा याम्, कर्मप्रवचनीययुक्ते द्वितीया
(2-3-8) इति शूरशब्दस्य द्वितीया ।
उपहरः । भृशे– उपक्षीणः, उप पराध हरेर्गुणाः, 'न भवान् अनु राम
चेद् उप शूरेषु वा ततः' (भट्टि 8-86 ) । अध्याहारे–2 उपस्कृतं वाक्यम् ।
वैकृते – उपस्कृताः प्रकृतयः, उपस्कीर्णमुखः ॥
3
-
हीन-पश्चाद्भाव-उद्योग-व्याप्ति-मारण-मरण-अनुकम्पा - वी सादयोऽप्यर्था
अस्य चन्थेषु निर्दिष्टाः ।
हीने – 'उप' शूरं न ते वृत्तं कथं रात्रिश्चराधम !' (भट्टिः-8-87 ) 1
पश्चाद्भावे – उपेन्द्रः । इन्द्रस्य पश्चाज्जात इत्यर्थः । उद्योगे- - उपभृत् ।
एवं व्याप्त्यादिष्वव्यर्थेषु यथासम्भवमुदाहार्यम् ।
-
6
यत्तु वी सार्थे 'देवंदेवमुपचरति' इति वाक्यं वाचस्पत्य उदाहृतम् ;
तच्चिन्त्यम् । अत्र 'नित्यवीप्सयो: ' (8-1-4) इति देवशब्दस्य द्विवेचनात,
उक्तार्थानामप्रयोगः' इति न्यायेन 'उप' इत्यस्य वीप्सायोतकत्वाभावात् ।
उप
1.
भस, 'उपोऽधिके च' (14-87) इति अधिकार्थे वर्तमानस्य 'उप'
इत्यस्य कर्मप्रवचनीय संज्ञायाम्, 'यस्मादधिकं यस्य चेश्वरवचनं तक
सप्तमी (2-3-9) इति परार्धशब्दस्य सप्तमी ।
"
2.
अन, उपात् प्रतियश्न वैकृत वाक्याध्याहारेषु च' (6-1-139) इति
बाक्याध्याहारे खुद । उपस्कृताः प्रकृतयः' इत्यत्र तु बैकृते सुट् ।
वैकृतम् = विकारभाक्त्वम् ।
4.
.
3. अल, हिसायां प्रतेश्च' (6-1-141) इति सुडागमः । हिंसाऽध्यत
वैकृतकारणमिति, 'उप' इत्यस्यासार्थसंग तर्दृष्टव्या ।
'उपोऽधिके
(1-4-87) इति होनार्थे वर्तमानस्य 'उप'
इत्यस्य कर्मप्रवचनीयसंज्ञा याम्, कर्मप्रवचनीययुक्ते द्वितीया
(2-3-8) इति शूरशब्दस्य द्वितीया ।