avyayakośa /158
This page has not been fully proofread.
122
भृतिषु च्व्यर्थवचनम् ' (वा. 1-4-74) इति वचनात् उदकंकृत्य इत्यत्र पूर्व-
मक्किन्नमिदानीं विक्लित्त्य इत्यर्थो बोध्यः ।
(231)
66
" उप सामीप्यदाक्षिण्यप्रजनारम्भभेदने ।
उत्कोचाराधने ज्ञानावज्ञाप्रस्तावशिक्षणे ॥
भोगाभोजनसादृश्यभूषालिङ्ग
नगर्हणे ।
सान्त्वनानुग्रह
त्यागापकारे यज्ञकर्मणि ॥
यत्नच्छायारहोभाषाविरामोद्वाहलेपने ।
उप
औद्धत्येऽङ्गीकृतौ युक्तावाचान्तावासने बलौ ।
लिप्सासम्पर्कगुह्येषु भृशाध्याहा रवैकृते । "
[उ. ग. क. प्र.]
-
सामीप्ये – उपढौकते, उपसर्पणम्, उपत्यका, उपकुम्भम,
उपसर्गः ॥ दाक्षिण्ये – उपरुच्यते । प्रजने – उपसर्या गौः, गर्भग्रहणे
-
1.
2.
'उपाधिभ्यां त्यकन् भासनारूढयो:' (5-2-34) इति आसन्नायें
वर्तमानात् 'उप' इत्यस्मात् त्यकन्प्रत्ययः । अत्रेदमवधेयम् । भव
'उप' इति उपसर्गप्रतिरूपकम् ; न तु उपसर्ग: । क्रिपयोगाभावात् ।
अस्य च स्वरादिषु पाठादव्ययस्वमिति बोध्यम्। 'उपत्यकाऽदेरा-
सन्न । - इत्यमरः । आसनभूमालेऽपि भट्टिः प्रायुङ्क्त - यथा -
'समुद्रोपत्यका हमी' । (5-89) इति ।
>
-
कुम्भस्य समीपे उपकुम्भम् ।
' अव्ययं
विभक्तिसमीप — '
(2-1-6) इत्यादिना सामीप्येऽव्ययीभावसमासः । अदन्ताव्ययी-
भावत्वात् नाग्ययीभावादतोऽम् स्वपञ्चम्या:
(2-4-83) इति
सुपः अमादेशः । 'अमि पूर्व:' (6-1-107) इति पूर्वरूपम् ।
अव्ययीभावश्च' (1-1-41) इति समुदायस्याव्ययध्वम् ।
"
भृतिषु च्व्यर्थवचनम् ' (वा. 1-4-74) इति वचनात् उदकंकृत्य इत्यत्र पूर्व-
मक्किन्नमिदानीं विक्लित्त्य इत्यर्थो बोध्यः ।
(231)
66
" उप सामीप्यदाक्षिण्यप्रजनारम्भभेदने ।
उत्कोचाराधने ज्ञानावज्ञाप्रस्तावशिक्षणे ॥
भोगाभोजनसादृश्यभूषालिङ्ग
नगर्हणे ।
सान्त्वनानुग्रह
त्यागापकारे यज्ञकर्मणि ॥
यत्नच्छायारहोभाषाविरामोद्वाहलेपने ।
उप
औद्धत्येऽङ्गीकृतौ युक्तावाचान्तावासने बलौ ।
लिप्सासम्पर्कगुह्येषु भृशाध्याहा रवैकृते । "
[उ. ग. क. प्र.]
-
सामीप्ये – उपढौकते, उपसर्पणम्, उपत्यका, उपकुम्भम,
उपसर्गः ॥ दाक्षिण्ये – उपरुच्यते । प्रजने – उपसर्या गौः, गर्भग्रहणे
-
1.
2.
'उपाधिभ्यां त्यकन् भासनारूढयो:' (5-2-34) इति आसन्नायें
वर्तमानात् 'उप' इत्यस्मात् त्यकन्प्रत्ययः । अत्रेदमवधेयम् । भव
'उप' इति उपसर्गप्रतिरूपकम् ; न तु उपसर्ग: । क्रिपयोगाभावात् ।
अस्य च स्वरादिषु पाठादव्ययस्वमिति बोध्यम्। 'उपत्यकाऽदेरा-
सन्न । - इत्यमरः । आसनभूमालेऽपि भट्टिः प्रायुङ्क्त - यथा -
'समुद्रोपत्यका हमी' । (5-89) इति ।
>
-
कुम्भस्य समीपे उपकुम्भम् ।
' अव्ययं
विभक्तिसमीप — '
(2-1-6) इत्यादिना सामीप्येऽव्ययीभावसमासः । अदन्ताव्ययी-
भावत्वात् नाग्ययीभावादतोऽम् स्वपञ्चम्या:
(2-4-83) इति
सुपः अमादेशः । 'अमि पूर्व:' (6-1-107) इति पूर्वरूपम् ।
अव्ययीभावश्च' (1-1-41) इति समुदायस्याव्ययध्वम् ।
"