avyayakośa /118
This page has not been fully proofread.
भाडू
'कपिञ्जलान् आलभेत'। अवष्टम्भे—आलम्बः । उपरमे– 'आयच्छति कूपाद्र
अजुम् । भृशे– आभाषते, भृशं भाषते, इत्यर्थः । कृच्छ्रे-आपत् ।
आदिकर्मणि-आरभते ॥ व्यावृतौ – आयुक्तः ।
82
मर्यादायाम् – 2 आ पाटलिपुत्रात् आपाटलिपुत्रं वा वृष्टो देवः ।
'आलोहितांशुकमना-
ईषदर्ये - आ उष्णम् = ओष्णम्, सुखोष्णम् ।
-
कुलहेतिजालम्
- ' ( वरदराजपञ्चाशति 44 श्लो. ) । विस्मये – आ-
श्चर्यम् । प्रतिष्ठायाम् – आस्पदम् । सप्तम्यर्थे–'अब्भ्र 7 औं अप: ' ।
1.
2.
आयच्छति – कूपाद्रज्जुमुपरमतीत्यर्थः ।
अल धातो: सकर्मकत्वात्
आङो यमहन:' (1-3-28) इति तङ् न ।
6
आइ मर्यादावचने' (1-4-89) इति आङः । कर्मप्रवचनीयसंज्ञा ।
आडू मर्यादाभिविध्योः' (2-1-13) इति समास विकल्पः । समा-
साभावपक्षे पञ्चम्यपाङ्परिभि:' (2-3-10) इति पञ्चमी ।
आपाटलिपुत्रम् – पाटलिपुतं वर्जयित्वेत्यर्थः ।
6
3.
-
=
आ = ईषत् उष्णम् - ओष्णम्। 'सुखोष्णम्' इत्यत, 'ओमाङोच '
(6-1-95) इत्यनेन आङ्परकत्वात् पररूपम् ।
5.
4
• ईषदर्थे
4. ईषदर्थेऽल आङ् । ईषलोहितः = पीत: आलोहितः ।
क्रियायोगे मर्यादाभिविधौ च यः । एतमातं ङितं विद्याद् वाक्य-
स्मरणयोरङित् ॥' (भाष्ये 1-1-14) इत्यस अर्थानां न परिगणनम्,
किंतु निदर्शनतया केषाञ्चिदर्थानामुदाहरणमिति बोध्यम् ।
एवास चकारेण निरुक्तानामर्थानां ग्रहणमित्यपि ज्ञेयम् ।
अत
आश्चर्य मनित्ये' (6-1-147) इत्यनेन अनित्ये = विस्मयार्थे आङ:
सुट् निपात्यते ।
●
¹6.
'आस्पदं प्रतिष्ठायाम्' (6-1-146) इति निपातनादत्रापि सुडागमः ।
7. अल, 'आङोऽनुनासिकश्छन्दसि ' ( 6-1-126) इति सप्तम्यर्थे विद्य-
मानस्य आङ अनुनासिकत्वं छन्दसि विषये विधीयते ।
'कपिञ्जलान् आलभेत'। अवष्टम्भे—आलम्बः । उपरमे– 'आयच्छति कूपाद्र
अजुम् । भृशे– आभाषते, भृशं भाषते, इत्यर्थः । कृच्छ्रे-आपत् ।
आदिकर्मणि-आरभते ॥ व्यावृतौ – आयुक्तः ।
82
मर्यादायाम् – 2 आ पाटलिपुत्रात् आपाटलिपुत्रं वा वृष्टो देवः ।
'आलोहितांशुकमना-
ईषदर्ये - आ उष्णम् = ओष्णम्, सुखोष्णम् ।
-
कुलहेतिजालम्
- ' ( वरदराजपञ्चाशति 44 श्लो. ) । विस्मये – आ-
श्चर्यम् । प्रतिष्ठायाम् – आस्पदम् । सप्तम्यर्थे–'अब्भ्र 7 औं अप: ' ।
1.
2.
आयच्छति – कूपाद्रज्जुमुपरमतीत्यर्थः ।
अल धातो: सकर्मकत्वात्
आङो यमहन:' (1-3-28) इति तङ् न ।
6
आइ मर्यादावचने' (1-4-89) इति आङः । कर्मप्रवचनीयसंज्ञा ।
आडू मर्यादाभिविध्योः' (2-1-13) इति समास विकल्पः । समा-
साभावपक्षे पञ्चम्यपाङ्परिभि:' (2-3-10) इति पञ्चमी ।
आपाटलिपुत्रम् – पाटलिपुतं वर्जयित्वेत्यर्थः ।
6
3.
-
=
आ = ईषत् उष्णम् - ओष्णम्। 'सुखोष्णम्' इत्यत, 'ओमाङोच '
(6-1-95) इत्यनेन आङ्परकत्वात् पररूपम् ।
5.
4
• ईषदर्थे
4. ईषदर्थेऽल आङ् । ईषलोहितः = पीत: आलोहितः ।
क्रियायोगे मर्यादाभिविधौ च यः । एतमातं ङितं विद्याद् वाक्य-
स्मरणयोरङित् ॥' (भाष्ये 1-1-14) इत्यस अर्थानां न परिगणनम्,
किंतु निदर्शनतया केषाञ्चिदर्थानामुदाहरणमिति बोध्यम् ।
एवास चकारेण निरुक्तानामर्थानां ग्रहणमित्यपि ज्ञेयम् ।
अत
आश्चर्य मनित्ये' (6-1-147) इत्यनेन अनित्ये = विस्मयार्थे आङ:
सुट् निपात्यते ।
●
¹6.
'आस्पदं प्रतिष्ठायाम्' (6-1-146) इति निपातनादत्रापि सुडागमः ।
7. अल, 'आङोऽनुनासिकश्छन्दसि ' ( 6-1-126) इति सप्तम्यर्थे विद्य-
मानस्य आङ अनुनासिकत्वं छन्दसि विषये विधीयते ।