2023-03-20 16:39:42 by Pathan Vali Khan
This page has been fully proofread once and needs a second look.
यत्वमावेद्यते । हे सखि । एवं च हितकथनार्हत्वं द्योत्यते । किं न दृष्टः । त्वयेति शेषः ।
एवं चैतादृशो गुणरूपयौवनादिसंपन्नो नान्योऽस्ति नायकः । अत एतद्दर्शनाय त्वरस्वेति
ध्वन्यते । अथवा त्वत्संबन्धी युवास्माभिः किं न दृष्टः । अपि तु दृष्टः । एवं च सम्य-
क्त्वया संपादितं यदेतादृश आसक्तिः संपादितेति ध्वन्यते । इति सखीवाक्यम् ॥
खलानां माहात्म्यदर्शनेनापि न विश्वासो विधेय इति कश्चिद्वक्ति--
यद्वीक्ष्यते खलानां माहात्म्यं क्कावापि दैवयोगेन ।
काकानामिव शौक्लल्यं तदपि हि न चिरादनर्थाय ॥ ४६९५ ॥
यदिति । अदृष्टवशात्क्वचिद्दुष्टानां यन्महत्त्वं दृश्यते तदपि काकानां शौक्लल्यमिव न
चिराच्छीघ्रमनर्थाय। एवं च दुष्टस्वभावानामदुष्टस्वभावप्रदर्शनमकार्योद्देशेनैवेति व्यज्यते ॥
खला एव प्रेमविघटितार इति काचित्कांचिद्वक्ति--
यत्खलु खलमुखहुतवहविनिहितमपि शुद्धिमेव परमेति ।
तदनलशौचमिवांशुकमिह लोके दुर्लभं प्रेम ॥ ४६६ ॥
यदिति । यत्खलवदनरूपो यो वह्निस्तत्र क्षिप्तमपि शुद्धिमेव । एवकारेण विनाश-
व्यवच्छेदः । एति प्राप्नोति । तत्परमुत्कृष्टं प्रेम । अनले शौचं शुद्धिर्यस्यैतादृशवसनमिव
खलु निश्चितमिह लोके दुर्लभम् । एवं च को वेद स्वर्गादौ भविष्यति न वेति ध्वन्यते।
एवं च यथा वसनस्यानलप्रक्षेपणे विनाश एव, तथा खलविज्ञातप्रेम्णोऽवश्यं विनाश
एवेति ध्वन्यते । तेन च यथा खलैर्न विज्ञेयमेतत्प्रेम तथा कुर्विति । अथवा यत्खलै-
रपि विघटयितुमशक्यं तदेव प्रेम सम्यगिति काचिद्वक्ति । वहेह्नेरनलशौचं वस्त्रद्वय •-
मस्तीति पुराणप्रसिद्धिः । अथवा यत्खलैरपि सम्यगिदमुभयोः प्रेमेत्युच्यते तदेव नि-
श्चयेन परमुत्कृष्टम् । अत एव दुर्लभम् । एवं च तथाविधेनैव सह प्रीतिर्विधेया या
खलैरपि स्तूयते, न तु साथाधारणेन सहेति ध्वन्यते । इति काचित्कांचित्प्रति वक्तीत्यर्थः ।
अत्र खल्बिविति दुर्लभमित्यस्य संनिधावुचितम् । 'शुद्धमेव' इति पाठ एति निर्गच्छती-
त्यर्थः ॥
नायकः सखायं वक्ति--
यन्नावधिमर्थयते पाथेयार्थथं ददाति सर्वस्वम् ।
तेनानयातिदारुणशङ्कामारोपितं चेतः ॥ ४६७ ॥
यदिति । येनेयमवधिं कदा समागन्तव्यमिति नार्थयते । न वदतीत्यर्थः । मार्गव्ययार्थथं
सर्वस्वं यच्छति । तेनानया महत्तराशङ्कां चित्तं प्रापितम् । एवं चावधेरप्रार्थनेन व्ययाय
सर्वस्खवदानेन चेयं मद्गमनोत्तरमवश्यं प्राणांस्त्यक्ष्यतीति भावः । एवं च न मया प्रस्थी-
यत इति ध्वन्यते । यद्वा कश्चित्कंचिद्वक्ति--अवधिप्रार्थनाभावेन पाथेयार्थथं सर्वस्वदा-
नेन चानया चेतो नायकस्य दारुणशङ्कामन्यथासंभावनां प्रापितमिति भावः ॥
एवं चैतादृशो गुणरूपयौवनादिसंपन्नो नान्योऽस्ति नायकः । अत एतद्दर्शनाय त्वरस्वेति
ध्वन्यते । अथवा त्वत्संबन्धी युवास्माभिः किं न दृष्टः । अपि तु दृष्टः । एवं च सम्य-
क्त्वया संपादितं यदेतादृश आसक्तिः संपादितेति ध्वन्यते । इति सखीवाक्यम् ॥
खलानां माहात्म्यदर्शनेनापि न विश्वासो विधेय इति कश्चिद्वक्ति--
यद्वीक्ष्यते खलानां माहात्म्यं क्
काकानामिव शौक्
यदिति । अदृष्टवशात्क्वचिद्दुष्टानां यन्महत्त्वं दृश्यते तदपि काकानां शौक्
चिराच्छीघ्रमनर्थाय। एवं च दुष्टस्वभावानामदुष्टस्वभावप्रदर्शनमकार्योद्देशेनैवेति व्यज्यते ॥
खला एव प्रेमविघटितार इति काचित्कांचिद्वक्ति--
यत्खलु खलमुखहुतवहविनिहितमपि शुद्धिमेव परमेति ।
तदनलशौचमिवांशुकमिह लोके दुर्लभं प्रेम ॥ ४६६ ॥
यदिति । यत्खलवदनरूपो यो वह्निस्तत्र क्षिप्तमपि शुद्धिमेव । एवकारेण विनाश-
व्यवच्छेदः । एति प्राप्नोति । तत्परमुत्कृष्टं प्रेम । अनले शौचं शुद्धिर्यस्यैतादृशवसनमिव
खलु निश्चितमिह लोके दुर्लभम् । एवं च को वेद स्वर्गादौ भविष्यति न वेति ध्वन्यते।
एवं च यथा वसनस्यानलप्रक्षेपणे विनाश एव, तथा खलविज्ञातप्रेम्णोऽवश्यं विनाश
एवेति ध्वन्यते । तेन च यथा खलैर्न विज्ञेयमेतत्प्रेम तथा कुर्विति । अथवा यत्खलै-
रपि विघटयितुमशक्यं तदेव प्रेम सम्यगिति काचिद्वक्ति । व
मस्तीति पुराणप्रसिद्धिः । अथवा यत्खलैरपि सम्यगिदमुभयोः प्रेमेत्युच्यते तदेव नि-
श्चयेन परमुत्कृष्टम् । अत एव दुर्लभम् । एवं च तथाविधेनैव सह प्रीतिर्विधेया या
खलैरपि स्तूयते, न तु सा
अत्र खल्
त्यर्थः ॥
नायकः सखायं वक्ति--
यन्नावधिमर्थयते पाथेयार्
तेनानयातिदारुणशङ्कामारोपितं चेतः ॥ ४६७ ॥
यदिति । येनेयमवधिं कदा समागन्तव्यमिति नार्थयते । न वदतीत्यर्थः । मार्गव्ययार्
सर्वस्वं यच्छति । तेनानया महत्तराशङ्कां चित्तं प्रापितम् । एवं चावधेरप्रार्थनेन व्ययाय
सर्वस्
यत इति ध्वन्यते । यद्वा कश्चित्कंचिद्वक्ति--अवधिप्रार्थनाभावेन पाथेयार्
नेन चानया चेतो नायकस्य दारुणशङ्कामन्यथासंभावनां प्रापितमिति भावः ॥