2023-03-11 15:23:25 by Pathan Vali Khan
This page has not been fully proofread.
काव्यमाला ।
आलिङ्गति । स्खशिलां जलं वाहयति । चन्द्रोदये चन्द्रोपलानां स्रवणं भवतीति लोकप्र-
सिद्धिः । एवं चैतादृशकार्यकरणेन कलङ्कादिभूषणमेव भावीति द्योत्यते । तेन नैतादृक्क-
र्तव्यमिति । यद्वा सिद्धानुवादोतरमुत्तरार्धम् । अत्र 'वह प्रापणे' इत्यस्य गत्यर्थकत्वेन
प्राप्तद्विकर्मकत्वस्य 'नीवह्योर्न' इति निषेधाच्छिलयेत्यपेक्षितम् ॥
कश्चित्कांचित्संकेतं वक्ति-
ज्योत्स्नागर्मितसैकतमध्यगतः
दुग्धनिधौ नागाधिपतल्पतले सुप्त इव कृष्णः ॥ २४५ ॥
ज्योस्नेति । चन्द्रिकायां गर्भितम् । चन्द्रिकागर्भमध्ये स्थितमिति भावः । क्वचित् 'ग-
विंत' इति पाठः । यत्सैकतं तन्मध्यगतः । एवं च शरत्कालीनवं व्यज्यते । तेन च
निश्चलवम् । यमुनासंबन्धी पूरः स्फुरति । अत्र दृष्टान्तमाह - दुग्धसमुद्रे शेषरूपतल्पे ।
तल्पपदेन समत्वमावेद्यते । सुप्तः कृष्ण इव । सर्वतो विद्यमानतयोज्ज्वलतया चन्द्रि-
कायां दुग्धोदधेः, लम्बतया वैत्याच्च सैकते शेषस्य, श्यामतया निश्चलतया च पूरे
सुप्तकृष्णस्योपमानता । एवं च यमुनासैकततुल्यं नान्यस्थलमिति व्यज्यते ॥
इत्यनन्तपण्डितकृतगोवर्धन सप्तशतीव्यङ्गथार्थदीपनया समेता जकारव्रज्या ।
----------------------------------
झकारव्रज्या ।
नायको नायिकां वक्ति-
झंकृतकङ्कणपाणिक्षेपैः स्तम्भावलम्बनैमनैः ।
शोभयसि शुष्करुदितैरपि सुन्दरि मन्दिरद्वारम् ॥ २४६ ॥
झंकृतेति । एवं चैतादृश्यवस्थितिरपि नवोढाया नायकसुखदेति व्यज्यते ॥
इत्यनन्तपण्डितकृतगोवर्धनसप्तशतीव्यङ्गयार्थदीपनया समेता झकारव्रज्या ।
-------------------------------
ढकारव्रज्या ।
नायकीयोन्माददौःशील्यमाकलय्य स्वयमपि दौःशील्यं विधातुकामां नायकां सखी
ढक्कामाहत्य मदं वितन्वते करिण इव चिरं पुरुषाः ।
स्त्रीणां करिणीनामिव मदः पुनः स्वकुलनाशाय ॥ २४७ ॥
ढक्कामिति । ढक्कां यशःपटहम् । 'स्याद्यशःपटहो ढक्का' इत्यमरः । आहत्य वादयित्वा
करिण इव पुरुषा बहुकालं मदं वितन्वते । करिणीनामिव स्त्रीणां मदः स्वकुलनाशाय ।
एवं च पुरुषाणां मदो यशसे, स्त्रीणां तु कुलकलङ्कायेति व्यज्यते । तेन च त्वयैतादृङ्गनसि
न विधेयमिति ॥
तारा F
Sri Gurgeshwari Digital Fundation
इत्यनन्तपण्डितकृतगोवर्धनसप्तशतीव्यङ्गयार्थदीपनया समेता ढकार
--------------------------------