Since you are not logged in, some functions (such as the OCR button) have been disabled. To use all website features, please create an account.

सौन्दर्यलहरी लक्ष्मीधरव्याख्यासहिता / 150 Image 150 of 454 (Page 150)

Needs more work

Help

सौन्दर्यलहरी सब्याख्या

श्चन्द्रो नित्यकलायुक्तः । चन्द्रविन्वं श्रीचक्रम् । कला सादाख्या । अतश्च
त्रिकोणं आधारः, अष्टकोणं स्वाधिष्ठानम्, दशारं मणिपूरं, द्वितीयदशारं
अनाहतं, चतुर्दशारं विशुद्धिचक्रम्, शिवचऋचतुष्टयं आज्ञाचक्रं, बिन्दु-
स्थानं चतुरश्रं सहस्रकमलमिति सिद्धम् । आज्ञाचक्रगतचन्द्रे पञ्चदश कलाः,
षोडश्याः कलायाः प्रतिफलनं च । श्रीचक्ररूपचन्द्रबिम्बे एकैव कला, सा
परमा कला । मिलित्वा षोडशकलाः । यथा-
♥

षोडशेन्दोः कला भानोः द्विदश दशानले ।

सा पञ्चाशत्कला ज्ञेया मातृकाचक्ररूपिणी ॥ इति ॥

एताः पञ्चाशत्कलाः पञ्चाशद्वर्णात्मकाः पञ्चदशाक्षरीमन्त्रे अन्तर्भूताः । यथा-
आदिमेन ककारेण अन्तिमो लकारः प्रत्याहृतः तन्मध्यवर्तिनां वर्णानां
ग्राहकः । अयमेव लकारः एकारपर्ववर्तिना अकारेण प्रत्याहृतः पञ्चाशद्वर्ण-
ग्राहकः ॥

ननु अनेनैव प्रत्याहारग्रहणेन पञ्चाशद्वर्णात्मकमातृकाग्रहणे किमर्थ
ककारलकारयोः प्रत्याहारग्रहणप्रयासः ?

उच्यते–ककारादिलकारान्तानां कलाशब्दवाच्यत्वं गौणेम्, व्यञ्ज-
नानां स्वरान् प्रति अङ्गत्वात्; कलानां स्वराणां प्रधानत्वमिति गुणप्रधान-
भावप्रदर्शनार्थ प्रत्याहारद्वयाश्रयणं कृतं सनकादिभिरिति ध्येयम् ॥

चत्वारोऽनुस्वाराः बिन्दुलक्षकाः । तेन बिन्दुना तदुपरि प्रतीयमानो
नादः सङ्गृहीतः । एवं नादबिन्दुकलात्मकं श्रीचक्रं त्रिखण्डमिति कथितम् ।
सादाख्या कला श्रीविद्यापरपर्याया नादबिन्दुकलातीता ॥

पता: षोडशनित्यासु अन्तर्भूताः । तथाहि —षोडश स्वराः, कादयः
तान्ताः षोडश, थादयः सान्ताश्च षोडश । षोडशत्रिकं षोडशनित्याल

CC-0. Jangamwadi Math Collection. Digitized by eGangotri

Edit summary (optional) Status

Needs more work

Proofed once

Not relevant

Only registered users can save changes. Create an account or sign in to save your changes.