Since you are not logged in, some functions (such as the OCR button) have been disabled. To use all website features, please create an account.

न्यायकोशः / 735 Image 735 of 1158 (Page 735)

Proofed once

Help

<रक्तः>
१ ( गुणः ) रूपविशेषः । यथा रक्तो घट इत्यादौ । अत्र रक्त-
पदस्य शक्तिबोध्योर्थो रक्तरूपमेव । तथापि रक्तघटयोः सामानाधिकरण्या-
नुरोधेनात्र रक्तपदस्य रक्तरूपवति लक्षणा न्यायमते स्वीक्रियते । तेन
रक्तरूपवदभिन्नो घटः इति शाब्दबोधः । शाब्दिकास्तु गुणवचनेभ्यो
मतुपो लुगिष्टः इति वार्तिकेन लुप्तेन मतुपैव विशिष्टार्थो बोध्यते इति
रक्तपदस्यात्र शक्त्यैव बोध्योर्थो गृह्यते । नात्र लक्षणा स्वीकार्या इत्याहुः ।
२ शरीरस्थो रसपाकजन्यो मांसहेतू. रुधिराख्यो धातुविशेषः। तस्वरू-
पमुक्तं भावप्रकाशे यथा यदा रसो यकृद्याति तत्र रञ्जकपित्ततः । रागं
पाकं च संप्राप्य स भवेद्रक्तसंज्ञकः ॥ इति ।

<रजः>
[क] जगत्कारणे या दुःखात्मता तद्रजः ( सर्व० सं० पृ० ३२६
सां० ) । [ख] जालसूर्यमरीचिस्थं त्रसरेणू रजः स्मृतम् ( याज्ञ-
वल्क्य० अ० १ श्लो० ३६२ ) ।

<रजनी>
तत्परा रजनी ज्ञेया ( पुरु० पृ० ४६ ) तत्परा सायंकालात्परा ।

<रत्नत्रयम्>
रत्नत्रयपदवेदनीयतया प्रसिद्धं सम्यग्दर्शनादित्रितयमर्हत्प्रवचन-
संग्रहपरे परमागमसारे प्ररूपितं सम्यग्दर्शनज्ञानचारित्राणि मोक्षमार्गः
( सर्व० सं० पृ० ६२ आई० ) इति ।

<रथकारः>
वैश्यायां क्षत्रियादुत्पन्नो माहिष्यः । शूदायां वैश्यादुत्पन्ना
करणी । तस्यां करण्यां माहिष्यादुत्पन्नो रथकारः ( जै० न्या० अ० ६
पा० १ अधि० १२) । तथा च याज्ञवल्क्यः माहिष्येण करण्यां तु
रथकारः प्रजायते ( याज्ञ० ११९५ ) इति ।

<रथसप्तमी>
यस्यां मन्वन्तरस्यादौ रथारूढो दिवाकरः । माघमासस्य सप्तम्यां
सा तस्माद्रथसप्तमी ॥ (पु० चि० पृ० १०४ ) ।

<रन्ध्रम्>
नवमी ( पु० चि० पृ० ३० ) ।
८६ न्या० को०

Edit summary (optional) Status

Needs more work

Proofed once

Proofed twice

Not relevant

Only registered users can save changes. Create an account or sign in to save your changes.