Since you are not logged in, some functions (such as the OCR button) have been disabled. To use all website features, please create an account.

न्यायकोशः / 335 Image 335 of 1158 (Page 335)

Proofed once

Help

<चिरनिर्मथितः>
(अग्निः ) आधानकाले निर्मथ्य गार्हपत्ये नित्यं धृतोग्निः
(जै० न्या० अ० १ पा० ४ अधि० १०) ।

<चुश्रुषा>
इक्षुदण्डभक्षणे तद्रसस्वीकारे च यः शब्दविशेषस्तस्यानुकरणं
चुश्रुषा इति (जै० न्या० अ० १० पा० २ अधि० ३ ) ।

<चूडामणिः>
रविग्रहः सूर्यवारे सोमे सोमग्रहस्तथा । चूडामणिरिति ख्यात
स्तत्रानन्तफलं लभेत् ॥ ( पु० चि० पृ० ३४७) ।

<चेत्>
(अव्ययम् ) [क] संभावनाविषयता । यथा सुवृष्टिश्चेदभविष्यत्
( शब्दार्थचि० ) । यथा सत्यं चेद्गुरुवाक्यमेव पितरो देवाश्च चेत्
सुभिक्षमभविष्यत् इत्यादौ । [ख ] असंदेहेपि संदिग्धतया कथनम्
योगिनी प्रीता चेत् परदेवता च यदि चेत् वेदाः प्रमाणं हि चेत् ।
शाक्तीयं यदि दर्शनं भवति चेदाज्ञाप्यमोघास्ति चेत् स्वातन्त्रा अपि

<चेष्टा>
(कर्म) [१] [क] ईप्सितं जिहासितं वा अर्थमधिकृत्येप्सा-
कौलिकाच यदि चेत् स्यान्मे जयः सर्वदा ॥ (तम्) इत्यादौ (वाच० ) ।
जिहासा प्रयुक्तस्य तदुपायानुष्ठानलक्षणा समीहा (वात्स्या० १।१।११) ।
यथा चेष्टेन्द्रियार्थाश्रयः शरीरम् ( गौ० १ । १ । ११ ) इत्यादौ । [ख ]
प्रयत्नवदात्मसंयोगासमवायिकारणकक्रिया । [ग] स्वासमवेत स्वातिरिक्त
स्पर्शवदन्य प्रयत्नजन्य क्रिया ( वै० उ० ५ । १ । १) । तल्लक्षणं च चेष्टात्व-
मेव । तच्च प्रयत्नजन्यतावच्छेदको जातिविशेषः (गौ० वृ० १।१।११)।
अत्रोच्यते आत्मजन्या भवेदिच्छा इच्छाजन्या भवेत्कृतिः । कृतिजन्या
भवेच्चेष्टा तज्जन्यैव क्रिया भवेत् ॥ इति (वै० वि० ५/११) । [घ]
हिताहितप्राप्तिपरिहारार्थ: स्पन्दः ( न्या० वा० १/१/१९ पृ० ७१) ।
[ङ ] हिताहितप्राप्तिपरिहारार्था क्रिया ( त० भा० प्रमे० पृ० २५ ) ।
[[२] शब्दस्मारकः शब्दानुमापको वा हस्तादिक्रियाविशेषः ( अभि-
नयः ) । यथा मूकस्य पद्यगानकर्त्या वा हस्तक्रिया । अत्रानुमानं
च अयम् घटमानयेतिशब्द विषयकाभिप्रायवान् घटमानयेतिशब्दव्य-
कचेष्टाकर्तृत्वात् यथा अहम् इति । अस्मादनुमानाद्धटमानयेति
३६ न्या० को०

Edit summary (optional) Status

Needs more work

Proofed once

Proofed twice

Not relevant

Only registered users can save changes. Create an account or sign in to save your changes.