Since you are not logged in, some functions (such as the OCR button) have been disabled. To use all website features, please create an account.

न्यायकोशः / 158 Image 158 of 1158 (Page 158)

Proofed once

Help

तन्तुसंयोगस्य एकस्मिन् तन्तौ प्रत्यासत्तिरस्ति इति लक्षणसमन्वयो बोध्यः
( मु० १ पृ० ५० ) । इयं च असमवायिकारणता लध्वी इति संज्ञां
लभते । लघुप्रतिपत्तिकत्वात् ( वै० उ० २ । १ । २२ ) । द्वितीया यथा
तन्तुरूपाणां पटरूपं प्रति कारणता (वै० उ० २।१।२२) (५/२/२
( त० मा० पृ० ४ ) । तथाहि स्वगतरूपादिकं प्रति समवायिकार
पटः । तेन सह तन्तु रूपस्यैकस्मिन्तन्तौ प्रत्यासत्तिरस्तीत्यसमवायिकारण
संगच्छते ( मु० १५० ५० ) । इयं च असमवायिकारणता महत
इति संज्ञां लभते । गुरुप्रतिपत्तिकत्वात् ( वै० उ० २।१।२२ ) ।

<असमवायिगुणत्वम्>
ज्ञानाद्यतिरिक्तभावकार्यासमवायिकारणगुणत्वम् (लव्
व० पृ० ३७ ) । असमवायिकारणगुणाश्च रूपम् रसः गन्धः रसः गन्धः स्पर्श,
एकत्वम् परिमाणम् एकपृथक्त्वम् स्नेहः शब्दः स्थितिस्थापकश्चेति ।
( भा० प० गु० श्लो० ८८) (मु० दि० गु० पृ० १९४)/
"आत्मविशेषगुणानां कुत्राप्यसमवायिकारणत्वं नास्तीति नियमेन तेषामस
मवायिकारणत्ववारणाय ज्ञानाद्यतिरिक्तेति गुणविशेषणम् ( मुक्ता० १
पृ० ५०-५१ ) ।

<असाधारण:>
१ ( हेत्वाभासः ) [क] सपक्षविपक्षव्यावृत्तो हेतुः
१० वृ० १।२।४ ) ( भा०प० २ श्लो० ७४ ) ( त० सं० )
( चि० २ पृ० ८७ ) । [ख] सपक्षविपक्षव्यावृत्तत्वे सति पक्षवृत्तिः ।
यथा शब्दो नित्यः शब्दत्वादिति । अयं चानैकान्तिकप्रभेद इति ज्ञेयम् ।
लक्षणं तु वक्ष्यमाणमसाधारणत्वमेव । अत्र सपक्षो निश्चितसाध्यवान् ।
विपक्षो निश्चितसाध्याभाववान् । पक्षः संदिग्धसाध्यवान् इत्यर्थो बोष्यः
( गो० वृ० ११४५ ) । इदं लक्षणद्वयं च ( क ख - इत्यत्र विद्यमानम्)
'प्राचीनमतानुसारेणेति विज्ञेयम् । तन्मते पक्षवृत्तित्वे सति साध्यव्या-
साध्यासामानाधिकरण्यरूपोन्वयव्याप्तिग्रह विरोधी । इदं च साक्षादनुमि
पकीभूताभावप्रतियोगित्वमेवासाधारण्यम् । विरोधस्तु हेत्वाभासदोषः ।
तिविरोधि ( दीधि ० २ पृ० १९७ ) । तद्विरोधित्वं च असाधारण
त्वशब्दव्याख्यानावसरे प्रदर्शयिष्यते । अत्र शब्दत्वं हि सपक्षाद्वग नादे

Edit summary (optional) Status

Needs more work

Proofed once

Proofed twice

Not relevant

Only registered users can save changes. Create an account or sign in to save your changes.