Since you are not logged in, some functions (such as the OCR button) have been disabled. To use all website features, please create an account.

न्यायकोशः / 1113 Image 1113 of 1158 (Page 1113)

Proofed once

Help

एतासां विभाजकं तु प्रकृतपक्षप्रकृतसाधनग्रहाविरोधिनो ज्ञानस्य विषय-
तया तदुभयवैशिष्ट्यग्रहविरोधितावच्छेदकं रूपम् ( दीधि ० २ पृ०
२१७ ) इति । अत्रेदं विज्ञेयम् स्वरूपासिद्धेर्हेतवः पञ्च तर्काः । ते च
आत्माश्रयः अन्योन्याश्रयः संशयः चक्रकाश्रयः अनवस्था चेति
( ता० २० श्लो० ९०)।

<स्वर्गः>
 [क] सुखविशेषः (मु० गु० ) । यथा यागात्स्वर्गो भवति
इत्यादौ स्वर्गशब्दस्यार्थः । यथा वा यज्ञैरिष्वा स्वर्गति प्रार्थयन्ते इत्यादौ
स्वरूशब्दस्यार्थः । इदं च इच्छामात्रसाधनसाध्यं सुखम् इति वदन्ति ।
अत्राम्नायते यन्त्र दुःखेन संभिन्नं न च ग्रस्तमनन्तरम् । अभिलाषोपनीतं
च तत्सुखं स्वःपदास्पदम् ॥ (श्रुतिः ) इति । अत्र दुःखासंभिन्नत्वं च
स्वावच्छेदकशरीरानवच्छिन्नत्वम् । तेन दुःखसमानकालीने सुखे नाति-
व्याप्तिः । [ख] अधर्मानारब्धदेहावच्छेद्यसुखम् ( प० च० ) ।
२ पौराणिकास्तु देवानामावासस्थानं लोकविशेषः । तदुक्तं महाभारते
उपरिष्टाच्च स्वर्लोको योयं स्वरिति संज्ञितः । ऊर्ध्वगः सत्पथः शश्वदेव-
यानचरो मुने ॥ नातप्ततपसः पुंसो नामहायज्ञयांजिनः । नानृता
नास्तिकाश्चैव तत्र गच्छन्ति मुगल ॥ धर्मात्मानो जितात्मानः शान्ता
दान्ता विमत्सराः । दानधर्मरता लोकाः शूराचाहवलक्षणाः ॥ तत्र
गच्छन्ति इत्यादि । तत्र गुणप्रशंसा न शोको न जरा तत्र नायास-
परिदेवने । ईदृशः स मुने लोकः स्वकर्मफलहेतुकः ॥ न वर्तयन्त्या-
हुतिभिस्तेनाप्यमृतभोजनाः । तथा दिव्यशरीरास्ते न च विग्रहमूर्तयः ॥
इत्यादिः । तत्र दोषास्तु कृतस्य कर्मणस्तत्र भुज्यते यत्फलं दिवि । न
चान्यत्क्रियते कर्म मूलच्छेदेन भुज्यते ॥ सोत्र दोषो मम मतस्तस्यान्ते
पतनं च यत् ( भार० व० अ० २६० ) इत्यादयः । अयं च लोकः
भूक: भुवर्लोकः स्वर्लोक: महर्लोकः जनलोकः तपोलोकः सत्य-
लोकश्च इत्येतेषु भूरादिषु सप्तसु लोकेषूर्ध्वस्थस्तृतीय इत्याहुः ।

<स्वस्ति>
१ आशीः । यथा स्वस्ति भवते इत्यादौ स्वस्त्यर्थः । अत्र चतु-
र्ध्यर्थः संबन्धः । तस्य स्वस्त्यर्थहितेन्वयः । एवं च भवदीय हितविषयिणी

Edit summary (optional) Status

Needs more work

Proofed once

Proofed twice

Not relevant

Only registered users can save changes. Create an account or sign in to save your changes.