Since you are not logged in, some functions (such as the OCR button) have been disabled. To use all website features, please create an account.

न्यायकोशः / 1048 Image 1048 of 1158 (Page 1048)

Proofed once

Help

ज्ञानादेरभावः फलम् (मु० २ पृ० १६२) । अथ वा साधना प्रसिद्धि-
( नील० २ पृ० २६) । शिष्टं तु व्याप्यत्वासिद्धिशब्दव्याख्यानावसरे
ग्रहदशायाम् हेतुतावच्छेदक विशिष्टे साध्यव्याप्तिग्रहप्रतिबन्धः फलम्
संपादितं तत्तत्र दृश्यम् ।

<साधनासिद्धिः>
साधनाप्रसिद्धिः ।

<साधर्म्यदृष्टान्तः>
अन्वयव्याप्तिग्रहणस्थलम् । यथा धूमेन बहनुमाने
महानसः । यत्र यत्र धूमस्तत्राग्नियेथा महानसः इति (प्र० च० पृ० २८)।
अत्राधिकं तु दृष्टान्तशब्दे अन्वयदृष्टान्तशब्दे च दृश्यम् ।
साधर्म्यनिदर्शनम् -[क] अम्बयदृष्टान्तः । [ख] अनुमेयेन
न्येन लिङ्गसामान्यस्यानुविधानदर्शनम् । तद्यथा यत् क्रियावत् तद्रव्यं
दृष्टं यथा शरः इति ( प्रशस्त ० २ पृ० ४८) । [ग] अन्वय्य
दाहरणम् ।

<साधर्म्यनिदर्शनाभासः>
(निदर्शनाभासः ) लिङ्गानुमेयोभयाश्रया सिद्धय
ननुगत विपरीतानुगतः । यथा यदनित्यं तन्मूर्त दृष्टं यथा परमाणु
कर्म यथाकाशम् यथा तमो घटवत् यन्निष्क्रियं तदद्रव्यं दृष्टम् इ
( प्रशस्त० २ पृ० ४८) । एवमन्वयदृष्टान्ताभासशब्दोपि व्याख्येयः ।

<साधर्म्यम्>
[ क ] समानधर्मः । यथा कमल सुन्दरं सुखम साधर्म
सौन्दर्य मुखकमलयोः साधर्म्यम् । यथा वा षण्णां पदार्थानां
वैधर्म्यतत्त्वज्ञानं निःश्रेयसहेतुः ( प्रशस्त ० ) इत्यादौ साधर्म्य शब्दार्थ
( न्या० कन्द० पृ० ६ ) । [ख ] अनुगतो धर्मः (०
१।१।४ ) । समानो धर्मः इति फलितोर्थ: (मु० १ १०
यथा अस्तित्वम् ज्ञेयत्वम् प्रमेयत्वम् अभिधेयत्वं च द्रव्यादीनां सप्तानों
पदार्थानां साधर्म्यं भवति । अत्र ज्ञेयत्वाभिधेयत्वा दिशब्दानामीश्वरीयज्ञान-
विषयत्वाभिधाविषयत्वादिरूपोर्थः केवलान्वयित्वोपपत्त्यर्थं स्वीकर्तव्यः ।
विषयत्वमेव सप्तपदार्थानां लक्षणम् । तेन ईश्वरानङ्गीकर्तृमतेपि जीव
ज्ञानविषयतादिकमादाय लक्षणसमन्वयः इत्यवधेयम् । यथा वा कारण

Edit summary (optional) Status

Needs more work

Proofed once

Proofed twice

Not relevant

Only registered users can save changes. Create an account or sign in to save your changes.