Since you are not logged in, some functions (such as the OCR button) have been disabled. To use all website features, please create an account.

न्यायकोशः (To be deleted) / 936 Image 936 of 1158 (Page 936)

Needs more work

Help

न्यायकोशः ।

विशिष्ठपर्वतत्वं तु न शुद्धम् । तस्य पर्वतस्वातिरिक्तसौन्दर्य रूपधर्मा-
क्रान्तत्वात् इति । २ शुद्धियुतम् ।

शुद्धा - ( लक्षणा ) [ क ] स्वशक्येन साक्षात्संबन्धः । यथा आयुर्घृतम्
इत्यादौ । अत्रायं भावः । आयुर्घृतयोः सामानाधिकरण्यानुपपत्त्या आयु:-
पदमायुःसाधनं लक्षयति । तत्र आयुः पदे शक्यजीवनकालसाधनत्व-
रूपसाक्षात्संबन्धस्य सत्त्वात् ( म० प्र० ४ पृ० ४१ ) इति । इयं
लक्षणा जहल्लक्षणायामजहल्लक्षणार्या चान्तर्भवति इति नातिरिक्ता इति
ज्ञेयम् ( न्या० म० ४ पृ० १० ) । [ ख ] सादृश्याद्भिन्नः शक्य-
संबन्धः । यथा आयुर्घृतम् इत्यादौ आयुः पदे लक्षणा । अत्र सादृश्या-
दन्यः शक्यसंबन्धश्च जन्यजनकभावः । तथा चात्र आयुःपदस्यायु-
र्जनके लक्षणा । तत्र आयु: पदशक्य संबन्धो जनकत्वरूपो बोध्यः ।
तेन आयुर्जनकाभिनं घृतम् इत्यन्वयबोध: ( त० प्र० ख० ४
पृ० ३६) । यथा वा गङ्गायां घोषः इत्यादौ गङ्गापदे लक्षणा । अत्र
सादृश्यादम्यः शक्यसंबन्धस्तु संयोग एव । स च प्रवाहप्रतियोगिक-
स्तीरानुयोगिकः इति विज्ञेयम् । सा च शुद्धा लक्षणा द्विविधा जह-
लक्षणा अजहल्लक्षणा चेति ( न्या० म० ४ पृ० १० ) । एते एव
लक्षणे लक्षणलक्षणा उपादानलक्षणा चेत्यालंकारिकैर्व्यवह्नियेते

( काव्यप्र० उ० २ श्लो० १०) ।

युद्धाद्वैतम् – वेदान्तमतविशेषः । यथा वल्लभाचार्यमतं शुद्धाद्वैतम् । अत्र
व्युत्पत्तिः शुद्धयोः कार्यकारणयोर्जीवब्रह्मणोः अद्वैतम् ऐक्यम् यत्र
तत् इति । अत्र शुद्धत्वं च मायासंबन्धराहित्यम् । तच्च इतरसंबन्धान-
वच्छिन्न कार्यकारणादिरूप द्वित्वप्रकारकज्ञान प्रतियोगिकाभाववत्त्वम् इति ।
केचित्तु शुद्धं च तत् अद्वैतं च इति कर्मधारय समासमङ्गीचक्रुः । एतन्मते
भक्तिमार्ग: जीवब्रह्मणोरंशांशिभावः सत्कार्यवादः अद्दिकुण्डलवरपरिणाम-
वादः जगतः सत्यत्वम् आविर्भावतिरोभावी च एतानि स्वीक्रियन्ते इति
ज्ञेयम् । अत्र स यथोर्णनाभिस्तन्तुनोच्चरेद्यथामे: क्षुद्रा विस्फुलिङ्गा
ब्युचरन्त्येवमेवास्मादात्मनः सर्वे प्राणाः सर्वे लोकाः सर्वे देवाः सर्वाणि

Edit summary (optional) Status

Needs more work

Proofed once

Not relevant

Only registered users can save changes. Create an account or sign in to save your changes.