Since you are not logged in, some functions (such as the OCR button) have been disabled. To use all website features, please create an account.

न्यायकोशः (To be deleted) / 814 Image 814 of 1158 (Page 814)

Needs more work

Help

७६२

न्यायकोशः ।

विधेयः । अत्र विधेयत्वं च अज्ञातस्यानुष्ठेयत्वेन प्रतिपाद्यमानत्वम्
( लौ० भा० टी० पृ० १५) । ३ अधीन इति काव्यज्ञा आहुः ।
विनय: - दण्डः ।

विनश्यदवस्थत्वम् – स्वप्रतियोगित्व स्वाव्यवहित पूर्ववृत्तित्व एतदुभयसंबन्धेन
नाशविशिष्टत्वम् । यथा भावकार्यस्य विनश्यदवस्थत्वम् ।

विनष्टः – १ भूतकालोत्पत्तिकनाशप्रतियोगी । यथा विनष्टो घटः इत्यादौ ।
२ पतितः । यथा विनष्टे वाप्यशरणे पितर्युपरतस्पृहे इति नारदस्मृतौ ।
३ स्वदेशादन्यत्र गतः इति च धर्मशास्त्रज्ञा आहुः ( दायभागे ) ।
विना —१ अभावः । यथा दण्डं विना न घटः इत्यादौ । एवम् ऋते
अन्तरेण इति निपातयोरप्यर्थ ऊह्यः । भत्र प्रतियोगित्वमनुयोगित्वं बा
द्वितीयार्थः । तस्य च विनार्थे अभावेन्वयः । विनान्तार्थस्याभावस्य
नञर्ये घटाद्यभावे प्रयोज्यतासंबन्धेनैवान्वयः । अत एव रासभं विना न
घट: इत्यादयो न प्रयोगा: ( ग० व्यु० का० २ ख० २ पृ० ७३ ) ।
२ वर्जनम् इति काव्यज्ञा आहुः ।

विनाडिका - विनाडिका तु षट् प्राणाः । अहोरात्रशब्दे दृश्यम् ।
विनाडी- ( प्राणशब्दे दृश्यम् ) ।

विनायक:- चतुर्थी ( पु० चि० ८६ ) ।

विनाशित्वम् – ध्वंसप्रतियोगित्वम् । यथा घटस्य विनाशित्वम् । अत्रेदम-
वधेयम् । आशुविनाशित्वं च तृतीयक्षणवृत्तिध्वंस प्रतियोगित्वम् । यथा
यागस्या शुविनाशित्वम् ( त० प्र० ख० ४ पृ० १०९ ) । बौद्धास्तु
पदार्थमात्रस्य स्वोत्पत्तिद्वितीयक्षण एव नाशाभ्युपगमात् द्वितीयक्षणवृत्ति-
ध्वंसप्रतियोगित्वमेव सर्वत्र विनाशित्वम् इत्याहुः ।

विनिगमना – अन्यतरपक्षपातिनी युक्तिः ( सि० ८० ) ( भवा ० ) ( त०
प्र० ख० ४ पृ० ४७-४८ ) । यथा अयमेव पक्षो ग्राह्यः पक्षान्तरं
तु न ब्राह्मम् अत्र का विनिगमना इत्यत्र । यथा वा उदिते जुहोति
अनुदिते जुहोति इत्यादि विकल्पस्थले उदित एव हवनं कार्यम् अनुदिते

Edit summary (optional) Status

Needs more work

Proofed once

Not relevant

Only registered users can save changes. Create an account or sign in to save your changes.