Since you are not logged in, some functions (such as the OCR button) have been disabled. To use all website features, please create an account.

न्यायकोशः (To be deleted) / 805 Image 805 of 1158 (Page 805)

Needs more work

Help

न्यायकोशः ।

७५३

वार्तारम्भांच लोकतः ॥ ( मनु० अ० ७ लो० ४३ ) इति । वार्तिके
चोक्तम् चतत्र इमा विद्या भवन्ति । ताश्च पृथक्प्रस्थानाः अग्निहोत्र-
हवनादिप्रस्थाना त्रयी । हलशकटादिप्रस्थाना वार्ता । स्वाम्यमात्यभेदानु-
विधायिनी दण्डनीतिः । संशयादिभेदानुविधायिन्यान्वीक्षिकी ( न्या०
वा० पृ० १३ ) । ३ पौराणिकनये विद्याश्चतुर्दश अष्टादश चापि ।
ता उच्यन्ते । विद्याश्चतुर्दश प्रोक्ताः क्रमेण तु यथास्थिति । षडङ्गमिश्रिता
वेदा धर्मशास्त्रं पुराणकम् ॥ मीमांसा तर्कमपि च एता विद्याश्चतुर्दश
( नन्दिपु० ) इति । पुराणन्यायमीमांसाधर्मशास्त्राङ्गमिश्रिताः । वेदाः
स्थानानि विद्यानां धर्मस्य च चतुर्दश । ( याज्ञ० १ । ३ ) इति च ।
अष्टादश चान्यत्रोक्ताः । ता उच्यन्ते । अङ्गानि वेदाश्चत्वारो मीमांसा
न्यायविस्तरः । धर्मशास्त्रं पुराणं च विद्या होताश्चतुर्दश ॥ आयुर्वेदो
धनुर्वेदो गान्धर्वश्चेति ते त्रयः । अर्थशास्त्रं चतुर्थ च विद्या ह्यष्टादशैव
ता: ( विष्णुपु० ) ( वाच० ) । श्रुतौ तु विद्या द्विविधोक्ता परा अपरा
च । तत्र परा यया ब्रह्मावगमः सा । ययाक्षरमधिगम्यते सा परा
इति श्रुतेः । ऋग्वेदादिलक्षणा अपरा । सा चाध्ययनाध्यापनरूपा
( वाच० ) । विद्यामेदेन देवताभेदाः ( हेमा० ब्र० ) विष्णुधर्मोत्तरे
उक्ताः तास्तत्रैव दृश्याः । ४ पशुगुणो विद्या ( सर्व० सं० पृ १६७
नकुली ० ) ।

विद्येश्वरः – अनन्तश्चैव सूक्ष्मश्च तथैव च शिवोत्तमः । एकनेत्रस्तथैवैकरुद्र-
श्चापि त्रिमूर्तिकः । श्रीकण्ठश्च शिखण्डी च प्रोक्ता विद्येश्वरा इमे
( सर्व० सं० १० १८३ शै० ) ।

विधवा

मृतभर्तृका स्त्री । विधवाधर्माश्च ( शु० त० ) विष्णुना उक्ता
यथा मृते भर्तरि ब्रह्मचर्यम् तदन्वारोहणं वा । तत्र ब्रह्मचर्य मैथुनवर्जनं
ताम्बूलादिवर्जनं च । यथाह प्रचेताः ताम्बूलाभ्यञ्जनं चैष कांस्यपात्रे च
भोजनम् । यतिश्च ब्रह्मचारी च विधवा च विवर्जयेत् ॥ अनुयाति
न भर्तारं यदि दैवात्कदाचन । तथापि शीलं संरक्ष्यं शीलभङ्गात्पतत्यधः ॥
विधवाकबरीबन्धो भर्तृबन्धाय जायते । शिरसो वपनं तस्मात् कार्य
९५ न्या० को०

Edit summary (optional) Status

Needs more work

Proofed once

Not relevant

Only registered users can save changes. Create an account or sign in to save your changes.