Since you are not logged in, some functions (such as the OCR button) have been disabled. To use all website features, please create an account.

न्यायकोशः (To be deleted) / 739 Image 739 of 1158 (Page 739)

Needs more work

Help

न्यायकोशः ।

६८७

च हरिसंप्रदानिका भक्तिकर्तृका रुचिः इति बोषः । हरिनिष्ठा-या भक्ति-
विषया प्रीतिः तदनुकूलो भक्तिनिष्ठो व्यापारः इति यावत् ( ल० म०
का० ४ पृ० १०२) २ आसङ्गः । ३ अभिलाषः । ४ किरणः ।
५ शोभा ।
६ बुभुक्षा । ७ गोरोचना चेति काव्यज्ञा आहुः ।
८ प्रजापतिविशेषः इति पौराणिका आहुः । ९ आलिङ्गन विशेषः इति
कामशास्त्रज्ञा अङ्गीचक्रुः ( वाच० ) ।

रुद्रः - १ अष्टमी तिथि: । कामशब्दे दृश्यम् । २ एकादशी तिथि: ( पुरु०
पृ० ३७ ) । ३ एकादशभेदभिन्न ईश्वरविशेषः । एकादशमेदाश्च यथा
वीरभद्रश्च शंभुव गिरिशश्च महायशाः ॥ अजैकपादहिर्बुध्न्यः पिनाकी
चापराजितः ॥ भुवनाधीश्वरश्चैव कपाली च विशांपतिः । स्थाणुर्भवश्च
भगवान् रुद्रास्त्वे कादश स्मृताः ॥ ( याज्ञ० अ० २ श्लो० १०२ मिता०) ।
रूढम् – १ (नाम) [क] यत्रावयवशक्तिनैरपेक्ष्येण समुदायशक्तिमात्रेणार्थो
बुध्यते तत्पदम् । यथा गोमण्डलादिपदम् (मु० ख० ४ पृ० १७९ )
( त० प्र० ख० ४ पृ० ३० ) । [ ख ] रूढिशक्तिमात्रेणार्थप्रति-
पादकं पदम् । यथा गोपदघटादिपदम् ( नील० ४ पृ० ३१ ) ।
[ग] यन्नाम यादृशार्थे संकेतितमेव न तु यौगिकमपि तद्रूढम् । यथा
गोप्रभृत्यर्थे गवादिशब्दो रूढः ( श० प्र० श्लो० १५ पृ० १८) ।
अत्र गमेर्डो: ( उणा० सू० २१६७) इत्यौणादिकप्रत्ययस्य शक्तिविरहेण
यौगिकत्वविरहात् गकारोत्तरौ कारत्वाद्यानुपूर्वी कत्वेनैवार्थबोधकत्वम् । रूढं
संज्ञा इति पदेनाभिलप्यते ( श० प्र० श्लो० १६ टी० पृ० १९) । अतः
रूढ इति शब्दस्य विभाग: संज्ञाशब्दव्याख्याने दृश्यः । [ घ ] प्रकृ-
तिप्रत्ययार्थमनपेक्ष्य समुदायशक्त्यार्थबोधकम् । २ जातम् । ३ प्रसिद्धम्
इति काव्यज्ञा आहुः ।

रूढयौगिकम् – (नाम) यौगिकरूढशब्दवदस्यार्थोनुसंधेयः ( श० प्र०
-

श्लो० १५ ) ।

रूढलक्षणा- [ क ] निरूढलक्षणाशब्दबदस्यार्थोनुसंधेयः । [ख] शाब्दि-
कास्तु असति प्रयोजने शक्यार्थबाधप्रतिसंधान पूर्वक तत्संबन्ध्य परार्थबोधे

Edit summary (optional) Status

Needs more work

Proofed once

Not relevant

Only registered users can save changes. Create an account or sign in to save your changes.