Since you are not logged in, some functions (such as the OCR button) have been disabled. To use all website features, please create an account.

न्यायकोशः (To be deleted) / 736 Image 736 of 1158 (Page 736)

Needs more work

Help

दनमर्दनमून स्थापनपातन निरोधनियमाच । दीपनगणनप्रास-
प्राणमय जारणा विधानम् ॥ गर्भद्रुतिबास दुतिक्षारणसंरायसारणा-
चैव । कामनवेची भक्षणमष्टादशघेति रसकर्म ॥ ( सर्व० सं० पृ०
२०५ रसेव० ) ।

रसगन्-(इन्द्रियम्) [क] गुडे मधुरो रसः इति रसप्रत्यक्षासाधारणं
कारणम् ( त० कौ० १ पृ० १० ) । यथा पित्तेन दूने रसने सितापि
सितावते हंसकुलावतंस (भैष ० ३१९४) इत्यादौ । एतच्च रसमं जलीय-
मिन्द्रिय सर्वत्राणिनां रसोपलम्मकम् विजातीयावयवानभिभूतैर्जलावयवै-
रारम्बम् जिहाप्रवर्ति व (प्रशस्त० पृ० ४) (त० मा० प्रमे० पृ० २६)
( ब० सं० ) । स्तनस्य जलीयस्वे अनुमानं प्रमाणम् । तद्यथा रसने-
ख्यिं जलीयम् रूपादिषु पञ्चसु मध्ये रसस्यैषाभिव्यजकत्वाल्लालोदकवत्
मनुस्वाभिमोदकदा इति ( सि० च० ) ( मु० १ जलनि
पृ० ७७ ) (स♚ भा० प्रमेयनि:०० २६ ) । [ख] रसाहकं
म् (न्या० म० १५० १४) ।

रखाणासः -दोषविशेषयुक्तो रसः । यथा उपनायका दिगतशृङ्गारादी रसः ।
भोप्यते अनौचित्याने आभासो रसभावयोः ( सा० द० परि०
३ ० २४७ पृ० ६७ ) इति ।

तका-(पौर्णमासी ) राका संपूर्णचन्द्रा स्यास्कलोनानुमतिः स्मृता ( पु०
To पृ० ३१७ ) ।

राक्षस:-(विवाह:) राक्षसो युद्धहरणात् (याज्ञवल्क्य० अ० १ श्लो०६१) ।

१ (दोषः ) [क] आसक्किलक्षणो दोषः । यथा तृष्णा
(वय ४१३)। [ख] पुनः पुनर्विषयानुरखने च्छा ( प्रशस्त ० २
पू० ३३)। सगलक्षणं चोज्ज्वलमणिनोक्तम् । सुखमम्यधिकं चित्ते
सुरज्यते । यतस्तु प्रणयोत्कर्षात्स राग इति कथ्यते ॥ इति
(बाच ० ) । [ग] ] सुखाभिन्नस्य सुखानुस्मृतिपूर्वकः सुखसाधनेषु
तृष्णारूपो गर्भो रागः ( सर्व० सं० पू० ३६२ पात ) ।

Edit summary (optional) Status

Needs more work

Proofed once

Not relevant

Only registered users can save changes. Create an account or sign in to save your changes.