Since you are not logged in, some functions (such as the OCR button) have been disabled. To use all website features, please create an account.

न्यायकोशः (To be deleted) / 673 Image 673 of 1158 (Page 673)

Needs more work

Help

न्यायकोशः ।

६२१

भागासिद्धिः – ( स्वरूपासिद्धिः ) पक्षतावच्छेदकसामानाधिकरण्येन हेत्र-
भावः । यथा पृथिवी गन्धवती घटत्वादित्यादौ पृथिवीत्व सामानाधिकरण्येन
पटादौ घटत्वाद्यभावः ( ग० बाघ ० ) । यथा वा पृथिव्यादयश्चत्वारः
परमाणवः अनित्याः गन्धबत्त्वादिति । अत्र गन्धवस्वं हेतुः पक्षीकृतेषु
सर्वेषु नास्ति । पृथिवीमात्रवृत्तित्वात् । अत एव भागे स्वरूपासिद्धत्वम्
( त० भा० हेत्वा० पृ० ४५ ) । तस्या उदाहरणान्तरं यथा घट-
शब्दावभिधेयौ मूर्तस्वात् (प्र० च० पृ० २४ ) इति ।

भाग्यम् – पूर्वाफल्गुनी (पु० चि० ० ३५३ ) ।

•

भाण: – ( रूपकम् ) दृश्यकाव्य विशेषः । यथा मुकुन्दानन्दभाणः पञ्चा-
युधप्रपञ्चभाणः इत्यादि । तल्लक्षणं च भाणः स्याद्धूर्तचरितो नाना-
वस्थान्तरात्मकः । एकाङ्क एक एवात्र निपुणः पण्डितो विटः ॥ ( सा०
द० परि० ६ श्लो० ५१३ ) इत्यादि । अहोरात्रं विटानां च चरितं
भाण इष्यते ( मुकु० भा० टी० ) इति च ।

●

भानम्- १ विषयताबदस्यार्थो नुसंधेयः ( दि० १ । २ ) । यथा उपनीत-
भानमित्यादौ । २ ज्ञानम् । ३ प्रकाशः । ४ दीप्तिः ।

भारतम् - १ जम्बूद्वीपसंबन्धी वर्षविशेषः । अत्रोच्यते हिमाह्वं दक्षिणं वर्षे
भरणाय ददौ पिता । तस्माच्च भारत वर्षम् ( वाच ० ) इति । २ भरत-
नृपस्य वंश्यः इति पौराणिका आहुः । ३ अग्निविशेषः इति याजका आहुः ।
४ भरतमुनिकृतं नाट्यशास्त्रम् इति साहित्यशास्त्रज्ञा आहुः । ५ सत्यवती-
सुतव्यासप्रणीतः ग्रन्थविशेषः । एतस्य महाभारतम् इति संज्ञा । तथाहि ।
चत्वारश्चैकतो वेदा भारतं चैतदेकतः । पुरा किल सुरैः सर्वैः समेत्य
तुलया धृतम् ॥ चतुर्ग्यः सरहस्येभ्यो वेदेभ्योभ्यधिकं यदा । तदाप्रभृति
लोकेस्मिन्महाभारतमु व्यते ॥ महत्त्रे च गुरुत्वे च प्रियमाणं यतो-
धिकम् । महत्त्वाद्भारतत्वाच्च ( भारवत्वाच्च ) महाभारतमुच्यते ॥ ( भार०
आ० अ० १ ) इति । अयं च ग्रन्थो लक्ष लोकात्मक इति वदन्ति ।
तत्र यत्संख्यको ग्रन्थ एतावता कालेनोपलब्धस्तत्संख्या प्रदर्श्यते ।

Edit summary (optional) Status

Needs more work

Proofed once

Not relevant

Only registered users can save changes. Create an account or sign in to save your changes.