Since you are not logged in, some functions (such as the OCR button) have been disabled. To use all website features, please create an account.

मीमांसान्यायप्रकाशः व्याख्यासहितः (to be deleted, missing pages) / 184 Image 184 of 276 (Page 160)

Needs more work

Help

मीमांसान्यायप्रकाशः

[ पर्युदास-
(१) प्रतिषेधः स विज्ञेयः क्रियया सह यत्र नअ !!
इति च तयोर्लक्षणम् । तत्र "नेक्षेतोद्यन्तमादित्य" मित्यादौ पर्युदासा-
श्रयणम्, 'तस्य व्रत' मित्युपक्रमात् ।

१६२

( उपक्रमबलात्पर्युदासाङ्गीकारः )

तथा हि-व्रतशब्देन कर्तव्योऽर्थ उच्यते । अतश्च स्नातकस्य कर्तव्या
र्थानां वक्तव्यत्वेनोपक्रमात् किं तत् कर्तव्यमित्यपेक्षायां अग्रे 'नेक्षेतोद्यन्त'
मित्यादौ कर्तव्य एवार्थो वक्तव्यः, श्राकाङङ्क्षिताभिधानात् । अर्थान्तरोकौ
च पूर्ववाक्यस्य साकाङ्क्षत्वेनाप्रामाण्यं (२) स्यात् । न हि कर्तव्यार्थस्य
वक्तव्यत्वेनोपक्रमे अग्रे च तदनभिधाने पूर्ववाक्यस्य निराकाङ्क्षत्वं सम्भ-
वति । न च साकाङ्क्षस्य प्रामाण्यम्, गोरश्वः पुरुषः इत्यादावपि तत्प्रसङ्गात् ।

एवं तयोर्लक्षणमुक्त्वा पर्युदासाश्रयणस्य प्राथमिकं स्थलमुदाहरति-तत्रेति । नेते.
तेति । मनौ चतुर्थाध्याये-
ASS

अतोऽन्यतमया वृत्या जीवंस्तु स्नातको द्विजः।
स्वर्गायुष्ययशस्यानि व्रतानीमानि धारयेत् ॥
इत्यत्र स्नातकोहेशेनाग्रे वक्ष्यमाणाः तदनुष्ठेयपदार्था व्रतशब्दोक्ताः । श्रच 'नेक्षे
तोद्यन्तमादित्य' मित्यादयोऽभिहिताः । तत्र सर्वत्रापि पर्युदासाश्रयणमेव । प्रतिषेधा-
श्रयणे तस्य कर्तव्यत्वाभावात् कर्तव्यवाचकव्रतशब्दोपक्रमो विरुध्येतेति भावः । अत्र
चादिपदेन "नास्तं यन्तं कदाचन, ।

नोपसृष्टं न वारिस्थं न मध्यं नभसो गतम् ।

"न लगयेत् वत्सतन्त्रीम्" इत्यादीनि तत्प्रकरणे पठितानि नञ्घटितवाक्यानि
सर्वाण्यपि गृह्यन्ते । उपसृष्टं राहुप्रस्तम् । वारिस्थं जलमध्ये प्रतिबिम्बतया दृश्यमानम् ।
अत्र चोदयादिविशिष्टमादित्यं न पश्येदिति यथाश्रुतोऽर्थः । तत्सरिग्रहे चोपक्रमभङ्गा-
पच्या निषेधमकल्पयित्वा नञो धात्वर्थेन सम्बन्धमङ्गीकृत्य ईक्षणाभावसङ्कल्पोऽनेन विधी-
यत इत्यङ्गीकार्यमिति तात्पर्यम् । एवञ्च तत्प्रकरणे यावन्ति नञ्घटितवाक्यानि तत्र
सर्वत्रापि पर्युदासमझी कृत्य तद्वर्जनसङ्कल्प एव कार्य इति सिध्यति । स च सङ्कल्पः-उद्य-
न्तमादित्यं नेक्षिष्ये-इत्येवमादिरूपो द्रष्टव्यः । यद्यप्यत्र मूलपर्यालोचनया मानवं वाक्य-
मेवोदाहरणमिति भाति, तथापि तत्र 'तस्य व्रत'मित्युपक्रमादर्शनात् "एतावता हैनसा
विमुक्तो भवती" त्यग्रे वक्ष्यमाणस्य वावयशेषस्याभावाच्च न मानवं वाक्यमुदाहरणं
भवितुमर्हति परन्तु तत्समानजातीयं तादृशवाक्यशेष विशिष्टं स्मृत्यन्तरं श्रुत्यन्तरं वोदाह

रणमित्यवगन्तव्यम् ।

( उपक्रमबलात् पर्युदासस्वीकारः )
पर्युदासाश्रयणावश्यकतामुपपादयति-तथा हीति। आकाङ्गताभिधानादिति ।

ANSTINUS
FOONAM

1917

Bhandarkar Oriental

१. अयमेब पाठस्साधीयान् शास्त्रानुगतस्सम्प्रदायागतश्च । सति चैवं अत्र निर्णयसागर मुद्रितपु
स्तके कलिकत्तामुद्रित पुस्तके च शोषयित्रा व्याख्यात्रा च स्वस्वमनीषानुसारेण पाठभेदं प्रकल्प्य तदनु-
सारेण चाथ यो वर्णितः स सर्वोऽप्य भित्तिचित्रायित इत्युपेक्षणीयं प्रेक्षावद्भिः । २. ण्यप्रसङ्गात् ।

Edit summary (optional) Status

Needs more work

Proofed once

Not relevant

Only registered users can save changes. Create an account or sign in to save your changes.