Since you are not logged in, some functions (such as the OCR button) have been disabled. To use all website features, please create an account.

मीमांसान्यायप्रकाशः व्याख्यासहितः (to be deleted, missing pages) / 170 Image 170 of 276 (Page 146)

Needs more work

Help

मोमांसान्यायप्रकाशः

[ नामघैय-
वैयर्थ्यापत्तेः । वैश्वदेवेशब्दस्थामिक्षायागमात्रनामत्वे स एव यागोऽनेनानू-
द्यते इति वाच्यम् । न च तदनुवादेनाऽस्ति किंचित् कृत्यम् । "प्राचीनप्रवणे
वैश्वदेवेन यजेते"ति विधीयमानस्य प्राचीनप्रवणदेशस्य विनाप्येतद्वाक्य-
मामिक्षायाग एव संबन्धोपपत्तः, विश्वदेवसम्बन्धात्तस्य ।

आग्नेयाद्यशेषप्रकृतयागनामत्वे तु न 'वैश्वदेवेन यजेते ति वाक्यानर्थक्य-
म् । तदा ह्यनेनाष्टौ यागा मनूद्यन्ते । अनुवादेन चैकप्रतीत्यारूढत्वात् समु
दितानामष्टानामपि वैश्वदेवशब्दो नामधेयं सिध्यति । एवं च 'प्राचीनप्रवणे
वैश्वदेवेन यजेते' त्यत्र वैश्वदेवशब्देनाष्टौ यागाननूद्य प्राचीनप्रवणविधानं तत्र
सिद्धं भवति । तद्वाक्यस्याऽसत्त्वे तु अनेन वाक्येनामिक्षायाग एव प्राचीन-
प्रवणदेशसंबन्धः स्यात् । मतश्चाष्टसु यागेषु प्राचीनप्रवणदेशसंबन्ध एव
तद्वाक्य प्रयोजनम् । एवं च वैश्वदेवशब्दोऽष्टानां नामधेयम् । न च तत्र तत्प्र-
ख्यशास्त्रं निमित्तं संभवति । सप्तसु विश्वदेवाप्राप्तेः । अतो न वैश्वदेवशब्दस्य
तरप्रख्यशास्त्रान्नामधेयत्वमिति ।

नापि (१) तद्व्यपदेशात् ।तादृशस्य व्यपदेशस्यानुपलम्भात् ।
क्यसम्भवात्,
अत ग्राह-वैश्वदेवशब्दस्येति । अनेन वैश्वदेवेन यजेते'ति वाक्येन
प्राचीनप्रवण इति । यत्र भूमौ प्राचीनो देशः प्रतीचीनापेक्षया निम्नो वर्तते तन वैश्व-
देवपर्वणा यजेतेत्यर्थः । विश्वदेवसम्बन्धादिति । उत्पत्तिवाक्य एवामिक्षायागस्य
विश्वदेवसम्बन्धावगतेः तमादायापि तत्र कालादिविध्युपपत्तेः नास्य विधेः किञ्चित्
प्रयोजनमस्तीति भावः ।

• सर्वेषां नामत्वे वा कथमानर्थंक्यपरिहारः १ तदाह - तदा होति । अनेन वैश्वदेवेन
यजेत इति वाक्येन । सिद्धं भवतीति । यथा विद्वद्वाक्याभ्यामनन्यप्रयोजनाभ्यां दर्श•
पूर्णमाससमुदायद्वयानुवादात् फलवाक्यगतेन दर्शपूर्णमासपदेन षण्णां यागानां ग्रहणं
तद्वत् श्रष्टानामप्यनन्यप्रयोजनेना नेनानुवादात् तेषां सर्वेषामेव देशविधौ ग्रहणं कालविधौ
च। तद्वारा "अक्षय्यं ह वै चातुर्मास्ययाजिनस्सुकृतं भवती"ति वाक्येन सर्वे
षामाग्नेयादीनां फलसम्बन्धसिद्धिः । इतरथा आमिक्षायागस्यैव फलसम्बन्धापच्या आग्ने.
यादीनां तदङ्गता स्यात् । तदा च "अष्टौ हवींषी" त्यष्टानामपि प्रधानत्वेन सङ्कीर्तन-
मनुपनं स्थादिति भावः । अत्र च देशसम्बन्ध इत्युपलक्षणं वसन्तादिकाल सम्बन्धस्यापि ।
अतथ्य वैयर्थ्यपरिहारार्थ प्रकृतसंर्वयागना मत्वमेव युक्तं वैश्वदेवशब्दस्येत्याह-एव श्चेति ।
सर्वयागना मत्वे च श्रामिक्षायागातिरिक्तेषु प्रापकप्रमाणाभावात् न तत्प्रख्यन्यायस्सम्भ-
वतीत्युपसंहरति-श्रत इति । प्राचीनप्रवण इति । यस्य देशस्य प्राग्भागः निम्नतरः
पश्चिमभागापेक्षया स देशः प्राचीनप्रवणः इति पूर्वमुक्तम् । श्रष्टानां आग्नेयादिद्यावा.
पृथिव्यान्तानाम् । तत्र यागाष्टकनामत्वे ।

।

INSTITUT

POONA

चतुर्थप्रकारस्याप्यसम्भवमाह-नापीति । तादृशस्य विश्वदेवगतोपमानबोधकस्य ।
एवञ्च पूर्वोकप्रकार चतुष्टयस्यात्र निमित्तत्वानुपपत्तेः अगत्या पञ्चमप्रकार एवं कश्चिदशी-
१. श्ये नवन्नामत्वम् ।

1917

Research Institute

Edit summary (optional) Status

Needs more work

Proofed once

Not relevant

Only registered users can save changes. Create an account or sign in to save your changes.