Since you are not logged in, some functions (such as the OCR button) have been disabled. To use all website features, please create an account.

मीमांसान्यायप्रकाशः व्याख्यासहितः (to be deleted, missing pages) / 146 Image 146 of 276 (Page 122)

Needs more work

Help

१२४

मोमांसान्यायप्रकाशः

रादित्युकम् । ततश्च गुणफलसम्बन्धविधाने
दिबहुदोषवत्त्वादुद्भिच्छन्दस्य

[ कर्मनामधेय-
अथातोरत्यन्तपारार्थ्या-
गुणविशिष्ट कर्मविधानमेव

गुणसमर्पकत्वे

स्वीकार्यम् । तथा सति हि यजिना लघुभूतं करणत्वमात्रं लक्ष्यम् । उद्भिच्छ-
ब्देन च प्रकृत्यंशेन मत्वर्थमात्रं लक्ष्यमिति गुणफल सम्बन्धविधानाल्लाघवं
भवति । धातोरत्यन्तपारार्थ्यादिकं तु न भवत्येव । धात्वर्थस्यैव फलोद्देशेन
विधानात् । अतश्चोद्भिच्छब्दस्य गुणसमर्पकत्वे तेन मत्वथं लक्षयित्वा गुण-
विशिष्टकर्मविधानं स्वीकार्यम्-उद्भिद्धता यागेन पशुन् भावयेदिति ।

कर्मनामधेयत्वे तु उद्भिच्छब्दस्य न मत्वर्थलक्षणा। मुख्ययैव वृत्त्या
यजिसामानाधिकरण्येन तस्यान्वयसम्भवात्-उद्भिदा यागेन पशून् भावये.
दिति । संभवति च मुख्येऽर्थे न लक्षणा आश्रयितुं युक्ता । सन्निकृष्टविधानं
तु समानमेव ।

कल

न चैवं 'सोमेन यजेत' इत्यत्रापि सोमपदस्य यागनामधेयत्वा.
पातः, गुणविधित्वे मत्वर्थलक्षणापत्तेरिति वाच्यम् । सोमपदस्य

त्या-ततश्चेति । अस्मिन् पक्षे लाघवमुपपादयति-तथा सतीति । गुण.
विशिष्टकर्मविधिस्वीकार इत्यर्थः । यजिना यजिधातुना । लघुभूतमिति । आश्रयत्वा.
पेक्षयेति शेषः । एवञ्च गुणफल सम्बन्धविधिपक्षे यजिधातुना गुरुभूतमाश्रयत्वं, उद्भिदेति
तृतीयया करणत्वेनान्वययोग्यं करणत्वं धातुना च तदन्त्रययोग्यं करणत्वं च लक्षणीयम्,
"धातुपारार्थ्यांदिरूपाश्च दोषाः इत्यत्यन्तगौरवम् गुणविशिष्ट कर्मविधिपक्षे यजिधातुना
लघुभूतं करणत्वं उद्भिच्छन्देन च मत्वर्थः इत्युभयमेव लक्षणीयम् । धातुपा रार्थ्यादिकं
तु नास्तीत्यादि बोध्यम् ।
FIFing Piples E

तर्हि गुणविशिष्ट कर्मविधिरेवाङ्गीक्रियताम्, किमप्रवृत्तिविशेषकरन। मधेयत्वाङ्गी कारेण,
तहकर्मेति । सत्यमनेकदोषापादकगुणफलसम्बन्धविधानापेक्षया लक्षणाद्वया-
पादकविशिष्टविष्यङ्गीकरणमेव युक्तम्, तथापि कर्मनामधेयत्वाङ्गीकारे तदपि लक्षणाद्वयं
न भवतीत्यस्ति ततोऽपि लाघवमित्याशयः । उद्भिच्छब्दस्येति । अनेनाप्राप्तिस्थले
धात्वर्थस्य करणत्वेनैवान्वयात् तादृश करणत्वस्य धातुनैव लक्षणीयत्वात् सा लक्षणा पर-
समवर्जनीयेति सूचितम् । मुख्ययैवेति । शक्त्येवेत्यर्थः । तस्य उद्भित्पदार्थस्य ।
उद्भिदा यागेनेति । उद्भिदभिन्नयागेनेत्यर्थः । यद्यपि मीमांसकमते प्राथमिकबोधवे.
लायां नामार्थयोः परस्परान्वयो न व्युत्पन्नः, तथापि उद्भित्पदार्थस्य साक्षादेव प्रथमतो
भावनान्वये पश्चात् नामधेयस्य परिच्छेद्यापेक्षायां घात्वर्थ स्यापरिच्छिन्नस्यानुष्ठानायो-
गात् परिच्छेदकापेक्षायां पश्चादरुणैकहायनीन्यायेन पाण्ठिकोऽभेदेन परस्परं सम्बन्धः
इति ध्येयम् । समानमेवेति । विशिष्टविधिनामधेयत्वपढ्योरिति शेषः । एवञ्च विशि-
ष्टविधिपक्षे लक्षणादोष एक आपद्यते, नामधेयत्वपक्षे तु सोऽपि नास्तीति सूचितम् ।

नन्वेवं गुणविधौ सम्भवत्यपि मत्वर्थलक्षणाभयादेव यदि कर्मनामधेयत्वाशी करणं,
तहिं "सोमेन यजेते" त्यस्यापि गुणविधित्वे मत्वर्थलक्षणापत्या तदनापादकं सोमप-
UNDE
1917

Edit summary (optional) Status

Needs more work

Proofed once

Not relevant

Only registered users can save changes. Create an account or sign in to save your changes.