Since you are not logged in, some functions (such as the OCR button) have been disabled. To use all website features, please create an account.

मीमांसान्यायप्रकाशः व्याख्यासहितः (to be deleted, missing pages) / 133 Image 133 of 276 (Page 109)

Needs more work

Help

निरूपणम् ]

सारविवेचिनोव्याख्यासंवलितः

विधिरत्यन्तमप्राप्ते नियमः पाक्षिके सति ।
तत्र चान्यत्र च प्राप्ते परिसइयेति गीयते ॥ इति ।

या इतरस्याप्राप्तिः, तत्प्रापको विधिर्नियम विधिरित्यर्थः । अत्र विधियलक्षकं वार्तिकं प्र-
माणयति-विधिरिति । एतद्विध्यप्रवृत्तिदशायां प्रमाणान्तरेणास्यन्तमप्रासमर्थ यः प्राप-
यति सोऽप्राप्तप्रापकत्वात् विधिरित्युच्यते । यत्र प्रागेतद्वचनात् पाक्षिकी प्राप्तिः सम्भा-
व्यते तत्राप्राप्तिपक्षं यो नियमयति स विधिः नियामकत्वात् नियम इत्युच्यते । अत्रोभय•
त्रोदाहरणं मूल एवस्पष्टीकृतम् । तत्र चाम्यत्र चेति सप्तमीद्वयैन साकं प्राप्ते इत्यस्य
वैयधिकरण्येन सामानाधिकरण्येन च द्वेधा अन्वयस्सम्भवति । तत्र वैयधिकरण्येनान्वये
तस्मिन् अन्यस्मिंश्च शेषिणि एकः शेषः यदि प्राप्नुयात्, तत्रान्यतरशेषिणः परिसंख्येति
शेषिपरिसंख्या । सामानाधिकरण्येनान्वये तु स चान्यच शेषः एकस्मिन् शेषिणि प्राप्नु-
याच्चेत् अन्यतरस्य शेषस्य परिसंख्या शेषपरिसंख्येति । एवञ्च एकस्मिन् श्रङ्गे प्रधान-
द्वयसम्बन्धे नियतप्राप्ते, एकरिंमच प्रधाने श्रद्वयसम्बन्धे नियतप्राप्ते सति अन्यतर-
प्राप्त
निवृत्तिफलको विधिः परिसंख्याविधिरिति फलितम् ।

श्राद्यस्योदाहरणम् –"इमामगृभ्णब्रशनामृतस्येत्यभ्वाभिधानीमादत्ते"
इति । श्रश्र इमामगृभ्णन् रशनामिति लिङ्गादेव रशनाप्रकाशनरूपात् मन्त्रस्य
सन्निहितायामश्वरशनायामिव गर्दभरशनायामपि प्राप्तौ सत्यां विधिरत्यन्ताप्राप्तमर्थ प्राप-
यति । किन्तु गर्दभरशनातो मन्त्रस्य निवृत्तिं बोधयति ।

द्वितीयस्य तूदाहरणम्-गृहमेघीयाधिकरणे पञ्च मे पक्षे "श्राज्यभागौ यजती" ति
श्राज्यभागयोः तदितराज्ञानां च युगपदेकस्मिन् गृहमेघीये प्राप्तौ श्राज्यभागातिरिका ज्ञानां
परिसंख्या । तथा हि चातुर्मास्येषु साकमेधाख्यं तृतीयं पर्व । तच्च दिनद्वयानुष्ठेयम् ।
तत्र प्रथमदिनानुष्ठेयतया गृहमेघीयेष्टिं विधाय श्रुतं "श्राज्यभाग। यजति यज्ञतायै"
इति वाक्यमुदाहृत्य विचारितं दशमससमे । तत्राऽष्टौ पक्षा उक्ताः ।

तत्र दर्शपूर्णमासतोऽतिदेश प्राप्तयोराज्यभागयोः अनुवादमात्रमिद मिति- प्रथमः पक्षः
[[अनुवादमा त्रत्वे वैयर्थ्यापत्तेः तत्परिहारार्थे तत्र विहितयोरेवाज्यभागयोः इहाभ्यु-
दय कारित्वकल्पनया पुनर्विघानं ग्राज्यभागवत्वसादृश्येन प्रकृतिनियमार्थमिति-द्वितीयः ।
उभाभ्यामपि विधानेऽदृष्टार्थत्वापत्तेः "यज्ञताया" इति स्तुतिदर्शनात् प्रकृत गृह मे•
घीयस्तुत्यर्थं सार्थवादकं वचन मिति तृतीयः ।

ESTA

सम्बन्धिवाचनिक गुणव्यवहितेन गृहमेघीयवाक्येन एकवाक्यत्वाभावेन तत्स्ताव-
कत्वानुपपत्तेः अभ्यासात् श्राज्य भागधर्मक कर्मान्त रविधानार्थमिति चतुर्थः ।

NSHTUPA

POONA

1917

श्राज्यभागशब्दस्य घर्मलक्षणार्थत्वापत्तेः कर्मान्तर विध्ययोगात् अतिदेशेनाज्यभाग-
योः तदितरेषु च प्रयाजादिषु प्राप्तेषु श्राज्यभागपुनःभवणं तदितरप्रयाजादिपरिसंख्या-
र्थमिति पश्चमः

Bhandarkar Oriental
Research Institute

अस्य च चोदकात् पूर्व प्रवृत्यभावात् फलतः परिसंख्यात्वानुपपत्तेः प्राप्त परिसंख्या.

Edit summary (optional) Status

Needs more work

Proofed once

Not relevant

Only registered users can save changes. Create an account or sign in to save your changes.