Since you are not logged in, some functions (such as the OCR button) have been disabled. To use all website features, please create an account.

मीमांसान्यायप्रकाशः व्याख्यासहितः (to be deleted, missing pages) / 110 Image 110 of 276 (Page 86)

Needs more work

Help

मीमांसान्यायप्रकाशः

[ प्रयोगविधि-
तृतीये।

भारादुपकारकाणां तु स्वरूपेऽनुपयोगात् परमापूर्वार्थत्वम् । तत्रोत्पत्य-
पूर्वस्य यागस्वरूपानुष्ठानानन्तरमेवोत्पद्यमानत्वात् सन्निपत्योपकारकाणां पूर्वा-
ङ्गानां तदुत्पत्तावुपयोगः, उत्तराङ्गानां तु तेषां तत्स्थितावुपयोगः । परमापू-
वस्य तु साङ्गप्रधाना (१) नुष्ठानानन्तरमेवोत्पद्यमानत्वात् सर्वेषामारादुपकार-
कारणां तदुत्पत्तौ । प्रयोगबहिर्भूतस्य तु तस्य तत्स्थितावुपयोगः । यथा-बृह-
स्पतिसवस्य 'वाजपेयेनेष्टा बृहस्पतिसवेन यजेते' ति वाजपेयोचरकालमङ्ग-
त्वेन विहितस्य वाजपेयापूर्वस्थित बुपयोगः । तस्य प्रागेवोत्पन्नत्वादित्युक्तं
चतुर्थे । तत्सिद्धं सर्वथाङ्गानामपूर्वार्थत्वम् । प्रकृतमनुसरामः-तदेवं निरू-
पितः संक्षेपतो विनियोगविधिः ॥

( प्रयोगविधिनिरूपणम् )

प्रयोगप्राशुभावबोधको विधिः प्रयोगबिधिः । स चाङ्गवाक्यैकवा.

डाशयागमात्रस्य । तदर्थत्वाभावात् पुरोडाशार्थत्वाभावात् । न च वाच्यमाज्यस्यापि
पुरोडाशोपस्तरणाभिघारणार्थत्वात्तदर्थत्वमस्त्येवेति तत्राप्यवघातप्राप्तिर्भवेदेवेति । प्रत्रा-
वघातादीनां प्रदेयतत्प्रकृतिद्रव्यसंस्कारकत्वेन विधानात् श्राज्यस्य प्रदेयसंस्कारोप-
युक्तत्वेऽपि प्रदेयत्वस्य प्रदेयप्रकृतित्वस्य वा प्रभावात्, विशेषतचायमय निरूपित-
स्तृतीये तेषामर्थाधिकरण इत्याह - तृतीये इति ।

स्वरूपे यागस्वरूपे । द्रव्यदेवतादिसम्बन्धमद्वारीकृत्य साक्षादेव तेषां विधानादिति
भावः । पूर्वाङ्गानामिति । प्रधानयागानुष्ठानतः पूर्वमनुष्ठीयमानानामवघातप्रोक्षणादीना-
मज्ञानामित्यर्थः । तदुत्पत्तौ उत्पत्यपूर्वोत्तौ । उत्तराङ्गानां प्रधानयागानन्तरमनुष्ठी-
यमानानां स्विष्टकृढिडाभक्षणादीनाम् । तत्स्थिताविति । उत्पत्यपूर्वस्य पूर्वमेवोत्पन्नत्वेन
तदुत्पत्तौ उपयोगासम्भवादिति भावः । सर्वेषामिति । पूर्वाङ्गानामुत्तराङ्गानाञ्चेत्यर्थः ।
तदुपत्तौ परमापूर्वोत्पत्तौ । सर्वेषामेवारादुपकारकाणां तदुपत्तावेवोपयोगः १ नेत्याह-
प्रयोगबहिर्भूतस्येति । श्रारादुपकारकस्येति शेषः । तत्स्थिताविति । साङ्गप्रयोग-
परिसमाप्तिसमनन्तरमेव तदीयपरमापूर्वस्योत्पत्यवश्यम्भावादिति भावः । एवं चोत्सत्यपू-
मुत्पन्नमप्युत्तराङ्गाननुष्ठाने, परमापूर्वमुत्सन्नमपि प्रयोगबहिर्भूताज्ञाननुष्ठाने च विपद्यते
इत्यङ्गविधानबलात् कल्पत इति हृदयम् । वाजपेयोत्तरकालमिति । इष्वति क्त्वाप्रत्य
येन साज्ञवाजपेयप्रयोगपरिसमाप्त्युत्तरकालिकत्वस्यैव बृहस्पतिसवे बोधनादिति भावः ।
चतुर्थ इति । तृतीयत्रयोदश इति शेषः । विनियोगविधिनिरूपणमुपसंहरति-तदेवमिति ।
(प्रयोगविधिनिरूपणम् )

एवं विनियोगविधिं निरूप्य क्रमप्राप्तं प्रयोग विधिनिरूपणमारभते-प्रयोगेति ।
अत्र विनियोगप्रयोगविधिनिरूपणयोः पौर्वापर्यकारणं पूर्वमेवोपपादितम् । प्रयोगेति । प्र.

॥ तेजस्विनावधीनमस्तु ।

१. प्रयोगानुष्ठान

POONA

Bhandarkar Oriental
Research Institute

Edit summary (optional) Status

Needs more work

Proofed once

Not relevant

Only registered users can save changes. Create an account or sign in to save your changes.