Since you are not logged in, some functions (such as the OCR button) have been disabled. To use all website features, please create an account.

कामसूत्रं जयमङ्गलासमेतम् / 102 Image 102 of 408 (Page 91)

Needs more work

Help

१ अध्यायः]

२ सांप्रयोगिकमधिकरणम् ।

इति पुरुषस्य भावकालान्तरसंक्रान्तिः । योषितः पुनरेतदेव विपरीत-
मिति । अत्रापि प्रकृतिस्थायाः प्रथमरते स्वभेदापेक्षया चिरवेगता मन्द-
वेगता च द्रष्टव्या । तस्या अष्टगुणो हि रागो निसर्गादेव प्रथमरतेन सं-
धुक्षते । ततब्ध तदानीं मन्दायमानश्चिरेण प्रशाम्यति । तद्यथा- चिर-
चण्डवेगायाः प्रकृतिस्थायाश्चिरतरवेगता मध्यवेगता च कालभावाभ्याम्,
मध्य [मध्य] वेगायाश्विरवेगता मन्दवेगता च शीघ्रमन्दवेगाया मध्य-
वेगता मन्दतरवेगता च, इत्येवं शेषास्वपि षट्सु योज्यम् । तद्विपरितमु-
तरेषु द्वितीये रते प्रकृतिस्थतैव संक्रान्तिः । ततः शनैः शनैः संधुक्षणा-
त्प्रवर्धमानरागवेगयोः स्वमेदापेक्षया तृतीयादिरतेषु शीघ्रतरतमवेगताद-
यश्चण्डतरतमवेगतादयश्च धर्माः । यावच्छुक्रधातुक्षयः । इति स्त्रीपुंस-
योस्तुल्ये धातुक्षये विशेषः । यत्पुरुषस्य धातोरेकगुणत्वायोपितब्ध पश्चा-
दष्टगुणत्वार्त्तदाह ––प्राक्वेति । प्रायोवाद इति न पुंभिर्वामलोचना तृप्य-
तीति । प्रमाणान्तरं संक्रान्ति च योषितो जघनप्रेसारणाद्वाहंसाभ्यां पुरु-
षस्य च वृद्धिविधिना वक्ष्यति ।

शीघ्रमध्यचिरवेगा नायिका इँत्युक्तम् । काः पुनस्ता इत्याह -
मृदुत्वादुपसृद्यत्वान्निसर्गाच्चैव योपितः ।

प्रानुवन्त्याशु ताः प्रीतिमित्याचार्या व्यवस्थिताः ॥
निसर्गात्स्वभावतो याः स्त्रियो मृद्रङ्गयः, अमृद्वङ्गयोऽपि याथुम्व-
नादिभिर्वाषैरान्तरैश्चाङ्गुलिकर्मादिभिरुपमृद्यन्ते ताः शीघ्रतरं प्रीति प्रा-
सुवन्ति । ताः शीघ्रवेगा इत्यर्थः । तद्विपर्यये ता मध्यचिरवेगा इत्यर्थ
इत्युक्तम् । तथा पुरुषोऽपीति तत्र मृदुत्वं स्वाभाविकं लक्षणम् । शेषं
कृत्रिमम् । इत्याचार्या व्यवस्थिता इति सर्वेषामेतदेव मतम् । अव्यभि-
चारित्वात् ।

१. 'तुल्यधातु-'. २. 'यदाह - प्रागवोचदिति'. ३. 'तृप्यत इति'. ४. प्रमाणा-
न्तरसंक्रान्तिम्'. ५. 'प्रसारणा च हृासाभ्याम्'. ६. 'मन्द - '. ७. 'इत्युकं
प्राक्'. ८. 'पुनरित्याह' ९. 'ताः' इति पुस्तकान्तरे नास्ति. १०, 'इत्युक्तम्'
इति पुस्तकान्तरे नास्ति.

Edit summary (optional) Status

Needs more work

Proofed once

Not relevant

Only registered users can save changes. Create an account or sign in to save your changes.