Since you are not logged in, some functions (such as the OCR button) have been disabled. To use all website features, please create an account.

गद्यत्रयं रामानुजकृतं सटीकम् / 129 Image 129 of 168 (Page 129)

Proofed once

Help

अचेतन-प्रकृति-व्याप्तिरूप-दुरत्यय-भगवन्माया तिरोहित-स्वप्रकाशः ;
अनाद्यविद्या-सञ्चित-अनन्ताशक्य-विस्रंसन-कर्मपाश-प्रग्रथितः,
अनागतानन्तकाल-समीक्षयाऽपि अदृष्टसन्तारोपायः,
र.र. - 'व्याप्तिरूपेण सम्बन्धस्तस्याश्च पुरुषस्य च ।
स ह्यनादिरनन्तश्च परमार्थेन निश्चितः' ॥ (परम.सं.२) इति परमसंहितोक्तम्
अचेतनप्रकृतिव्याप्तिशब्दैर्दर्शितम् । प्रकृतौ व्याप्तिः अनुप्रवेशः; प्रकृतेर्व्याप्तिः सर्वतः सम्बन्धः । अत्र तस्या इव तत्सम्बन्धस्यापि विचित्र- सृष्ट्युपयोगित्वाविशेषात् मायात्वोक्तिः । दुरत्ययभगवन्माया इत्यनेन 'मम माया दुरत्यया' (भ.गी. ७ - १४) इति पदत्रयसूचनम् । यद्यप्यात्मस्वरूपं नित्यस्वप्रकाशम्; तथाऽपि तस्य भगवच्छेषत्वादिविशिष्टाकारगोचरधर्म- भूतज्ञाननिरोधमभिप्रेत्य तिरोहितस्वप्रकाश इत्युक्तम् । स्वस्वरूपतिरोधान वचनेन 'भगवत्स्वरूपतिरोधानकरीम्' (श.ग.) इत्याद्युक्तमप्युपलक्ष्यते ।
प्रकृतेस्तिरोधायकत्वं कर्मोपाधिकम् । कर्म च भोगैस्तत्तत्प्रतिपदोक्त प्रायश्चित्तैर्वा निश्शेषयितुमशक्यमित्यभिप्रायेणाह - अनाद्यविद्या इति । अत्र अविद्याशब्देनाज्ञानं देहात्मभ्रमादिकं च गृह्यते, तस्याश्च कर्महेतुत्वं रागद्वेष- द्वारा । 'यद्ब्रह्मकल्प' (वै.स्त.६२) इत्याद्युक्तप्रक्रियया अनाद्यविद्या सञ्चित त्वेन आनन्त्यात्, प्रत्येकं प्राबल्याच्च भगवद्व्यतिरिक्तैः अशक्यविस्रंसनत्वम्।
'पशवः पाशिताः पूर्वं परमेण स्वलीलया ।
तेनैव मोचनीयास्ते नान्यैर्मोचयितुं क्षमाः' ॥ (श्रीवि.त.१-२-१०) इत्याद्युक्त सूचनाय कर्मणः पाशत्वरूपणम् । प्रग्रथितः दृढं निबद्धः; 'नाभुक्तं क्षीयते
कर्म' (ब्र.वै. २६ - ७०) इति हि स्मर्यते
उक्तप्रतिबन्धकभूयस्त्वात् 'त्वत्पादकमलादन्यत्' (जि.स्तो.१-१०) इत्याद्यु- क्त प्रकारेण कालान्तरेऽप्युपायान्तरसम्भावनां प्राङ्न्यायेन प्रतिषेधति - अनागत इति । वक्ष्यमाण- श्रीमत्त्वनारायणत्वाभ्यां फलितम् 'सर्वस्य शरणं सुहृत्' (श्वे.उ.३-१७) 'देवानां दानवानां च' (जि.स्तो.१-२) 'सर्वलोकशरण्याय' (रा.यु.१७-१५) 'विभीषणो वा सुग्रीव (धर्मात्मा) यदि वा रावणः स्वयम्' (रा.यु.१८- ३५) इत्यादिप्रसिद्धं स्वसङ्ग्रहोपयुक्तं स्वभावमाह -

Edit summary (optional) Status

Needs more work

Proofed once

Proofed twice

Not relevant

Only registered users can save changes. Create an account or sign in to save your changes.