ऋग्वेदीय रुद्र सूक्तम्

।

कद्रुद्राय॒ प्रचे॑तसे मष्ट॑माय तव्य॑से । वो॒चेम॒ शंत॑मं ह॒दे ॥ १.०४३.०१ यथो॑ नो॒ अदि॑ति॒ः कर॒त्पश्च॒ नृभ्यो॒ यथा॒ गवे॑ यथा॑ तोकाय॑ रु॒द्रियम् ॥ १.०४३.०२ यथो॑ नो मि॒त्रो वरु॑णो॒ यथा॑ रु॒द्रश्चिके॑तति । यथा विश्वे॑ स॒जोष॑सः ॥ १.०४३.०३ गाथप॑तिं मे॒धप॑ति॑ रु॒द्रं जषभेषजम् । तच्छ॒योः सु॒म्नमी॑महे ॥ १.०४३.०४ यः शुक्र इ॑व॒ सूर्यो॒ हिर॑ण्यमिव॒ रोच॑ते । श्रेष्ठ देवानां वसु॑ । १.०४३.०५ शं नः॑ का॒र॒त्यव॑ते सुग॑ मे॒षाय॑ मे॒ष्ये॑ ।

नृभ्यो॒ नारि॑भ्यो॒ गवे॑ ॥ १.०४३.०६ अ॒स्मे सो॑म॒ श्रिय॒मधि॒ नि धे॑हि श॒तस्य॑ नृ॒णाम् । महि॒ श्रव॑स्तुविनृ॒म्णम् ॥ १.०४३.०७ मा नः॑ सोमपरि॒बाधो मारा॑तयो जुहुरन्त । आ न॑ इन्दो॒ वाजे॑भज ॥ १.०४३.०८

if

1. 0

यास्मै॑ प्र॒जा अ॒मृत॑स्य॒ पर॑स्मि॒न्धाम॑न्नृ॒तस्य॑ । मूर्धा नाभ सोम वेन आ॒भूष॑न्तीः सोम वेदः ॥ १.०४३.०९

इ॒मा रु॒द्राय॑ त॒वसे॑ क॒प॒दि॑ने॑ क्षयद्वदी॑राय॒ प्रभ॑रामहे म॒तीः । यथा॒ शमस॑वि॒पदे॒ चतु॑ष्पदे॒ विश्व॑ पु॒ष्ट॑ग्रामे॑ अ॒स्मिन्न॑नातुरम् ॥ १.११४.०१ मृ॒ळा नो॑ रुद्रो॒त नो॒ मय॑स्कृधि क्ष॒यद्वी॒राय॒ नम॑सा विधेम ते । यच्छं च॒ योश्च॒ मनु॑राये॒जे पि॒ता तद॑श्याम॒ तव॑ रुद्र॒ प्रतिषु ॥ १.११४.०२ अ॒श्याम॑ ते सुम॒तं दे॑वय॒ज्ययो॑ क्ष॒यद्वी॒रस्य॒ तव॑ रुद्र मीढ्वः । सु॒म्ना॒यन्निद्वशो॑ अ॒स्माक॒मा च॒रारि॑ष्टवीरा जुहवाम ते ह॒विः ॥ १.११४.०३ त्वे॒षं व॒यं रु॒द्रं य॑ज्ञ॒साध॑ व॒ड्डुं क॒विमव॑से॒ नि ह॑यामहे ।

आरे अस्मद्दैव्यं हेळ अस्यतु सुम॒तिमिद्वयम॒स्या वृ॑णीमहे ॥ १.११४.०४ दि॒वो व॑रा॒हम॑रु॒षं क॑प॒र्दिने॑ त्वे॒षं रू॒पं नम॑सा॒ नि ह॑यामहे । हस्ते बिभ्रुद्भेष॒जा वार्या॑णि॒ शर्म॒ वर्म च्छ॒र्दिर॒स्मभ्यं॑ य॑सत् ॥ १.११४.०५ इ॒दं पि॒त्रे म॒रुतो॑मुच्यते॒ वच॑ स्वा॒दोः स्वादी॑यो रु॒द्राय॒ वर्धनम् । रास्वा॑ च नो अमृत मर्त॒भोज॑नं॒ त्मने॑ तो॒काय॒ तन॑याय मृळ ॥ १.११४.०६ मा नो॑ म॒हान्त॑मु॒त मा नौ अर्भ॒कं मा न॒ उक्ष॑न्तमु॒त मा न॑ उक्षि॒तम् । मा नो॑ वधीः पि॒तरं॑ मोत मा॒तरं॒ मा नः॑ प्रि॒यास्त॒न्वौ रुद्र रीरिषः ॥ १.११४.०५

2 1

मा न॑स्तो॒के तन॑ये॒ मा न॑ आ॒यौ मा ननो॒ गोषु मा नो॒ अश्वे॑षु रीरिषः । वी॒रान्मा नो॑ रुद्र भामि॒तो व॑धीह॒विष्मि॑न्त॒ सद॒मित्त्वा॑ हवामहे ॥ १.११४.०८ उप॑ ते॒ स्तोमो॑न्पशुपा इ॒वाक॑र॒ रास्वा॑ पितर्मरुतां सु॒म्नम॒स्मे । भ॒द्रा हि ते॑ सुम॒तिर्मृऴ्यत्त॒माथो॑ व॒यमव॒ इत्ते॑ वृणीमहे ॥ १.११४.०९ आ॒रे ते॑ गो॒घ्नमुत पू॒रुष॒घ्नं क्षय॑द्वीर सु॒म्नम॒स्मे ते॑ अस्तु । मृ॒ळा च॑ नो॒ अधि॑ च ब्रूहि दे॒वाधा॑ च नः॒ शर्म यच्छ द्वि॒िबहा॑ ॥ १.११४.१० अर्वौचाम॒ नमो॑ अस्मा अव॒स्यवः॑ शृ॒णोतु॑ नो॒ हवं॑ रु॒द्रो म॒रुत्वा॑ । तन्नो॑ मि॒त्रो वरु॑णो मामहन्ता॒मदि॑ति॒ः सिन्धु पृथि॒वी उ॒त द्यौः ॥ १.११४.११

आ ते॑ पितर्मरुतां सुम्नमे॑तु॒ मा नः सूर्यस्य सं॒दृशौ युयोथाः । अ॒भि नो॑ वी॒रो अव॑ति,क्षमेत॒ प्रजा॑येमहि रुद्र प्र॒जाभिः॑ ॥ २.०३३.०१ त्वाद॑त्तेभी रुद्र॒ शंत॑मे॒भः श॒तं हिमो॑ अशीय भेष॒जेभिः॑ । व्यर॒स्मद्द्वेषो॑ वित॒रं व्य॑हो॒ व्यमी॑वाश्चातयस्वा॒ विषूचीः ॥ २.०३३.०२ श्रेष्ठौ जा॒तस्य॑ रुद्र श्रि॒यासि॑ त॒वस्त॑मस्त॒वस॑ वज्रबाहो । पर्षणः पा॒रमंह॑सः स्व॒स्ति विश्वा॑ अ॒भा॑ती॒ रप॑सो युयोधि ॥ २.०३३.०३ मा त्वा॑ रुद्र चुक्रुधामा॒ नमो॑भि॒र्मा दुष्ट॑ती वृषभ॒ मा सहि॑ती । उन्नो॑ वी॒राँ अ॑र्पय भेष॒जेभि॑भि॒षक्त॑मं त्वा भि॒षजा॑ शृणोमि ॥ २.०३३.०४

వ్వాఅస్మ

3 हवी॑मभि॒र्हव॑ते॒ यो ह॒विर्भरव॒ स्तोमे॑भी रुद्रं दि॑िषीय ।

ऋ॒दूदरः॑ सु॒हवो॒ मा नो॑ अ॒स्यै ब॒भ्रुः सुशिप्र रीरधन्म॒नायै ॥ २.०३३.०५ उन्मा॑ म॒मन्द वृष॒भो म॒रुत्वा॒न्त्वनी॑यसा॒ वय॑सा॒ नाध॑मानम्। घृणी॑व च्छा॒याम॑र॒पा अ॑शी॒या वि॑वासेयं रु॒द्रस्य॑ सु॒म्नम् ॥ २.०३३.०६ क्व स्य ते॑ रुद्र मृळ्याकुर्हस्तो॒ यो अस्ति॑ भेष॒जो जनी॑षः । अ॒पभ॒र्ता रप॑सो॒सो॒ दैव्य॑स्या॒भी नु मौ वृषभ चक्षमीथाः ॥ २.०३३.०७

॥

प्रब॒भ्रवे॑ वृष॒भाय॑ श्विती॒चे म॒हो म॒हीं सु॑ष्टुतिमी॑रयामि । नम॒स्या क॑ल्मकिनं॒ नमो॑भिर्गृणी॒मसि॑ त्वे॒षं रु॒द्रस्य॒ नाम॑ ॥ २.०३३.०८ स्थि॒रेभि॒रङगै पुरु॒रूप॑ उ॒ग्रो ब॒भ्रुः शुक्रेभिः॑ पिपशे॒ हिर॑ण्यैः । ईशा॑नाद॒स्य भुव॑नस्य॒ भूरे॒र्न वा उ॑ योषद्रुद्राद॑सु॒र्य॑म् ॥ २.०३३.०९ अर्हेन्बभर्ष साय॑कानि॒ धन्वाह॑न्नि॒ष्कं य॑ज॒तं वि॒श्वरू॑पम् । अहि॑नि॒दं द॑यसे॒ विश्व॒मभ्व॒ न वा ओजयो रुद्र॒ त्वद॑स्ति ॥ २.०३३.१० स्तुहि श्रुतं ग॑त॒सद॒ युवा॑नं मृ॒गं न भी॒मम॑पह॒नुमुग्रम् । मृ॒ळा ज॑रि॒त्रे रु॑द्र॒ स्तवा॑नो॒ऽन्यं ते॑ अ॒स्मन्नि व॑पन्तु॒ सेना॑ ॥ २.०३३.१२ कुमा॒रश्च॑त्पि॒तर॒ वन्द॑मानं॒ प्रति॑ नानाम रु॒द्रो॑प॒यन्त॑म् । भूरे॑दा॒तार॒ सत्प॑ति॑ि गृणीषे स्तु॒तस्त्वं भे॑ष॒जा रो॑स्य॒स्मे ॥ २.०३३.१२ 1

या वो॑ भेष॒जा म॑रुत॒तः॒ शुची॑नि॒ या शंत॑मा वृषणो॒ या म॑यो॒भु ।

यानि॒ मनुरवृ॑णीता पि॒ता न॒स्ता शं च॒ योश्च॑ रु॒द्रस्य॑ वश्मि ॥ २.०३३.१३ परि॑ णो॑ो हेती रु॒द्रस्य॑ वृ॒ज्या॒ परि॑ त्वे॒षस्य॑ दुर्मतिर्म॒ही गा॑त् । अव॑ स्थि॒रा म॒घव॑द्भ्यस्तनुष्व॒ मीढ्व॑स्तो॒काय॒ तन॑याय मृळ ॥ २.०३३.१४ ए॒वा ब॑भ्रो वृषभ चेकितान॒ यथो॑ देव॒ न ह॑णी॒षे न हंसि॑ । ह॒व॒न॒श्रु॒न्नो॑ रुद्रे॒ह बौधि बृहद्व॑देम वि॒दथे॑ सु॒वीरो॑ ॥ २.०३३.१५

[सोमा॑रु॒द्रा धा॒रये॑थामसुर्य॑रं॒ प्र वा॑मि॒ष्टयोऽर॑मश्रु॒वन्तु । दमे॑दमे स॒प्त रत्न दधा॑ना॒ शं नो॑ भू॒तं द्विपदे शं चतु॑ष्पदे ॥ ६.०७४.०१ सोमा॑रु॒द्रा वि वृ॑ह॒तं विषु॑च॒मवा या नो गय॑माविवेशे । आ॒रे बा॑धेथा॒ निरृतिं परा॒चैर॒स्मे भ॒द्रा सो॑श्रव॒सानि॑ सन्तु ॥ ६.०७४.०२ सोमा॑रु॒द्रा यु॒वमे॒तान्य॒स्मे विश्वा॑ त॒नूषु॑ भेष॒जानि॑ धत्तम् । अव॑ स्यतं मुञ्चतं॒ यन्नो॑नो॒ अस्त॑ त॒नूषु॑ ब॒द्धं कृ॒तमेनो॑ अ॒स्मत् ॥ ६.०७४.०३ ति॒ग्मायु॑थौ ति॒ग्महेती सु॒शेवी॒ सोमा॑रुद्रावि॒ह सु मृ॑ळतं नः ।

प्र नो॑ मुञ्चतं॒ वरु॑णस्य॒ पाशा॑गोपा॒यत॑ नः सुमन॒स्यमा॑ना ॥ ६.०७४.०४]

5

LO इ॒मा रु॒द्राय॑ स्थि॒िरधि॑न्वने॒ गिरः॑ क्षिप्रेष॑वे दे॒वाय॑ स्व॒धाने॑ ।

अषो॑ळ्हाय॒ सह॑मानाय वे॒धसै ति॒ग्मायु॑धाय भरता शृ॒णोतु॑ नः ॥ ७.०४६.०१ स हि, क्षये॑ण॒ क्षम्य॑स्य॒ जन्म॑नः साम्रज्येन दिव्यस्य॒ चेत॑ति । अव॒न्नव॑न्ती॒रुप॑ नो॒ दुर॑श्चरानमी॒वो रु॑द्र॒ जासु॑ नो भव ॥ ७.०४६.०२ या ते॑ दि॒द्यु॒दव॑सृष्टा दि॒वस्परि॑ क्ष्मि॒या चर॑ति॒ परि॒ सा वृ॑णक्तु नः । स॒हस्रं ते स्वपिवात भेष॒जा मा न॑स्तो॒केषु॒ तन॑येषु रीरिषः ॥ ७.०४६.०३ मा नौ वधी रुद्र॒ मा परी॑ दा॒ मा ते॑ भूम प्रसि॑तौ हीऴ्तस्य॑ । आ नौ भज ब॒र्हिषि॑ जीवशंसे यूयं पा॑त स्व॒स्तिभि॒ सदी॑ नः ॥ ७.०४६.०४

अ॒स्मे रु॒द्रा मे॒हन पर्व॑तासो वृत्र॒हत्ये॒ भर॑हूतौ स॒जोषः॑ ।

यः शंस॑ते स्तुव॒ते धाय॑ प॒ज्र इन्द्र॑ज्येष्ठा अ॒स्माँ अ॑वन्तु दे॒वाः ॥ ८.०६३.१२ तमु॑ष्टुहि॒ यः स्वि॒षुः सुधन्वा॒ यो विश्व॑स्य॒ क्षय॑ति भेष॒जस्य॑ । य॒क्ष्वा॑म॒हे सो॑मन॒साय॑ रु॒द्रं नमो॑भिर्दे॒वमसु॑रं दु॒वस्य ॥ ३ ॥ अ॒यं मे॒ हस्तो॒ भग॑वानयं मे भग॑वत्तरः । अयं मै विश्वभैषजोऽयं शि॒िवाभि॑मर्शनः ॥ ४ ॥ ॐ शान्तिः शान्तिः शान्तिः

०